Privatisering van overheidstaken
op het gebied van de landmeetkunde en
kartografie1)
door ir. P. van der Molen, directeur van het Kadaster en de Openbare Registers in de
provincie Zeeland.
Overheid onder druk
Op het jubileumcongres van het Nederlands Genoot
schap voor Landmeetkunde in 1979 hield prof. Van Wely
een belangwekkende rede over de plaats van de land
meetkunde in de maatschappij, en sprekend over dit on
derwerp riep hij uit: ,,De maatschappij is het mooiste
interactieve systeem dat we kennen" 1 2)Op zichzelf
ben ik het hier van harte mee eens, alhoewel mij de
laatste tijd het gevoel bekruipt dat, waar wij als over
heidsdienaren mee worden geconfronteerd, meer het
karakter vertoont van eenrichtingsverkeer dan van
interactie.
- Het functioneren van de rijksdienst gaat mank aan
het vermogen tot afweging, het zicht op samenhan
gen, en aan de behoefte aan flexibiliteit, aldus de
Commissie Vonhoff [2].
- De besturingstechnieken van de overheid en het be
heer van de overheidsorganisatie is gebureaucrati
seerd, zegt regeringscommissaris Tjeenk Willink [3].
- Het proces van wet- en regelgeving (waarin het sec
toraal versplinterde beleid zich verschanst) moet on
der controle worden gebracht, zo is de boodschap
van de Commissie Geelhoed [4].
- Het gebrekkig bedrijfseconomisch functioneren van
de overheid vindt zijn grondoorzaak in de ambtelijke
cultuur en in de huidige organisatiestructuur, zegt de
Commissie Zelfbeheer [5].
En is de decentralisatie aan het Kadaster voorbijgegaan,
toch moet worden geconstateerd dat de Heroverwe
gingsinstrumenten [6] genadeloos toeslaan: 100% toe
passing van het profijtbeginsel, terugbrenging van de
personeelsbegroting met 4 x 2% en misschien nog wel
meer, en bovendien als eerste op de lijst van te onder
zoeken privatiseringsonderwerpen geplaatst. Een onder
zoek, waarvan het resultaat te zamen met het advies van
de Interdepartementale Begeleidingscommissie Privati
sering ter besluitvorming zal worden aangeboden aan de
Ministerraad [7].
Daarnaast komen er nog allerlei maatregelen vanuit Bin
nenlandse Zaken om meer greep te krijgen op de om
vang van het overheidsapparaat, die de secretaris
generaal van VROM in een landelijk ochtendblad doen
uitroepen: „Rietkerk maakt er een knoeiboel van! De
ene actie buitelt over de andere zonder dat de samen
hang duidelijk is!" [8].
Ook op centraal niveau wordt onderkend, dat afstem
ming van de grote operaties noodzakelijk is. Thans is in
de Ministerraad aan de orde een Nota Samenhang Grote
1) Inleiding gehouden op 11 mei 1984 tijdens de NVG studiedag te
Delft.
2) De nummers [1] t.m. (22] verwijzen naar „Literatuur" op p. 254
aan het eind van deze inleiding.
Operaties, die strijdigheid moet voorkomen en moet zor
gen voor onderlinge versterking in voorbereiding en uit
voering [9],
Het eenrichtingsverkeer waarin dit soort besluiten tot
ons komt, is overigens duidelijk bevestigd in het Centraal
Georganiseerd Overleg in Ambtenarenzaken van bijvoor
beeld juni 1983, waar de ambtenarenorganisaties te
horen kregen, dat het besluit tot privatisering van een
overheidstaak een politieke beslissing is, waarvoor het
Kabinet verantwoording schuldig is aan de Staten-Gene-
raal. Over de personele consequenties van een en ander
zou uiteraard wèl kunnen worden overlegd.
Het is in dit licht bezien daarom een goede zaak dat het
NVG bestuur heeft besloten een studiedag over privati
sering te organiseren. Ik hoop met mijn betoog ook wat
richting te kunnen geven aan de gemengde en onzekere
gevoelens die leven bij de 3500 man Kadasterpersoneel.
Ik denk ook dat het binnen de NVG de eerste keer is, dat
een studiedag is gewijd aan een politiek issue, in plaats
van aan een technisch-wetenschappelijk onderwerp.
Privatisering
Dat wij diepgaand over privatisering zullen moeten na
denken, klemt te meer omdat de discussie over de voor-
en nadelen van privatisering nog lang niet is uitgekristal
liseerd [10]. In diverse publikaties, ook in die van de
ambtenarenorganisaties [11, 12], bespeur ik echter een
opinie die ik graag als uitgangspunt voor de discussie wil
nemen, nl.:
- de taken van de overheid en de efficiency waarmede
deze taken worden uitgevoerd, behoren permanent
ter discussie te staan;
- bij kostenverschillen tussen publieke en private pro-
duktie moet de oorzaak daarvan worden onderzocht.
Ik meen dat wij als overheidsdienaren vanuit deze optiek
het privatiseringsgebeuren moeten benaderen.
Loodswezen
Voordat ik mijn betoog zal richten op landmeetkundige
en kartografische activiteiten, volgt eerst een korte be
schouwing over het wel en wee van een onderzoek dat
buiten de Interdepartementale Begeleidingscommissie
om wordt uitgevoerd, nl. bij het loodswezen.
Het loodswezen is een van de overheidstaken welke mo
menteel wordt geprivatiseerd, althans dat voornemen
heeft minister Smit-Kroes vorige zomer bekendgemaakt
[13]. De privatisering zou moeten worden gerealiseerd
op 1 juli 1985. Om het zover te krijgen, heeft de bewinds
vrouwe voorgesteld een plan van aanpak af te werken
dat inhoudt, het overleg met BiZa af te ronden vóór juli
1983, het overleg met Rotterdam (i.v.m. integratie
loodsdiensten) af te ronden vóór september 1983, het
248
NGT GEODESIA 84
