Kartografen uit de familie Van Suchtelen
in de achttiende eeuw
door ir. N. van Suchtelen, tot 1983 werkzaam bij de Stichting voor Plantenveredeling
te Wageningen.
De toevallige kennismaking met het proefschrift van
mevrouw Donkersloot-de Vrij bracht mij op het spoor
van een kaart van de stad Grave en omgeving, getekend
door Cornell's van Suchtelen in 1749. Bij verdere na
sporingen kwamen nog meer kaarten aan het licht, niet
alleen van Cornelis, maar ook van Rochus, Jan Peter en
Jacob Hendrik van Suchtelen. Alle kaarten waren ge
maakt in de tweede helft van de achttiende eeuw. Aan
de kaarten van Cornelis, Rochus en Jan Peter lag duide
lijk een militair doel ten grondslag. Cornelis woonde en
werkte in het vestingstadje Grave aan de Maas en maak
te opmetingen van de verdedigingswerken aldaar. Ro
chus werkte Zeeuws- en Staats-Vlaanderen en zijn werk
had o.a. betrekking op de mogelijkheden tot inundatie
van het gebied. Jacob Hendrik daarentegen maakte to
pografische kaarten en kaarten die van belang waren
voor bijvoorbeeld een boedelbeschrijving of aanleg van
een weg.
Een landmeter is iemand met een vertrouwensfunctie.
Om te worden toegelaten tot dit beroep moest een exa
men worden afgelegd, waarna men werd „geadmit
teerd". Kaarten signeerde men in de regel met naam en
de toevoeging „Geadm. Landm." Bij de Van Suchtelen-
kaarten is dat echter nimmer het geval. Voor Cornelis,
Rochus en Jan Peter was dat niet nodig omdat militairen
een opleiding tot landmeter konden krijgen en dan ten
behoeve van hun militaire opdrachtgevers het werk
mochten uitvoeren. Ook Jacob Hendrik was vermoede
lijk geen „geadmitteerd" landmeter. Dat hij toch het vak
verstond, blijkt uit het Resolutieboek van de Staten van
het Kwartier Nijmegen, reces van 27 mei 1763 (opdracht
tot het maken van kaart 19):
ingevolge Quartiers Resolutie en auctorisatie de
dato 30 April dezes ja ars 1763, niet alleen de land-
meeters F. Beyerinck en J. H. van Suchtelen hadden
ge-employeerd
In de archieven bevinden zich veel ongesigneerde kaar
ten, waarvan er zeker nog enkele door een Van Suchte
len zullen zijn gemaakt. Kaarten werden in opdracht ver
vaardigd en met een rapport naar de opdrachtgevers ge
stuurd. Uit het bijschrift op enkele kaarten blijkt dat dui
delijk. Helaas zijn in de archieven de kaarten los van de
bijbehorende stukken bewaard en is het verband nauwe
lijks meer terug te vinden.
Een twintigtal hier genoemde kaarten is met zekerheid
door de Van Suchtelens gemaakt. Bij de brand in het
Rijksarchief van Zeeland te Middelburg in 1940 zijn vrij
wel alle oude kaarten verloren gegaan. Volgens de in
ventaris moeten daar ook kaarten van Rochus bij zijn ge
weest. Van enkele van deze kaarten was nog een kopie
in een archief elders. Volledigheidshalve zijn die hier ver
meld. Kopieën gemaakt door Van Suchtelen en kopieën
naar Van Suchtelen zijn niet opgenomen.
De kaarten zijn veelal aanwezig met de originele hand
schriften. Slechts kaart 4 is als gravure gedrukt. Kaart 2
is tevens opgenomen in Hattinga's Atlas van Staats-
Brabant onder de titel Plan van de Stad Grave en Om
leggende Landen. In de atlas is de kaart niet gesigneerd,
het origineel wel. Op de kaarten komen als schaal Rijn
landse, Gelderse, Bruggelse en Gentse roeden voor, ter
wijl één kaart als maat „uuren gaans" opgeeft.
De kaartmakers
Cornelis van Suchtelen werd geboren te De Bilt op 21 ju
ni 1712 en overleed op 14 oktober 1768 te Breda. Zijn va
der was militair en ook hij koos dit beroep. In 1741 werd
hij extraordinaris ingenieur, in 1763 majoor-ingenieur en
tenslotte grootmajoor van Sluis. Hij huwde in 1745 met
Theodora Emilia van Cattenburch. Het jonge paar woon
de eerst in het vestingstadje Grave aan de Maas.
Rochus van Suchtelen was een broer van Cornelis; hij
werd geboren op 21 juli 1717 te Utrecht en overleed on
gehuwd te Bergen op Zoom op 16 december 1787. Ook
hij koos een militaire loopbaan en werd eveneens in 1741
extraordinaris ingenieur, kapitein-ingenieur in 1764,
luitenant-kolonel in 1775 en grootmajoor van Sluis in
datzelfde jaar. Daarna werd hij nog benoemd tot direc
teur der fortificatiën in Staats-Vlaanderen. Het is dus
zeer wel mogelijk, dat in de Belgische archieven werk
van hem is te vinden.
Jan Peter van Suchtelen werd geboren op 2 augustus
1751 te Grave als zoon van de reeds genoemde Cornelis
en Theodora. Hij overleed te Kopenhagen op 18 januari
1836. Hij huwde in 1779 met Amarenta Wilhelmina Har-
ting. Hij studeerde in Groningen. Op 14-jarige leeftijd
hield hij daar, in het Latijn, een voordracht „Oratio de
Christi doctrinae praestantia" (de voortreffelijkheid van
de leer van Christus). De studie beviel hem uiteindelijk
toch niet en eenmaal thuis bleek ook hij er meer voor te
voelen beroepsmilitair te worden.
Het eerste deel van zijn opleiding kreeg hij van zijn vader.
In 1768 was ook hij extraordinaris ingenieur. In 1783 trad
hij in Russische dienst en maakte daar een interessante
carrière. Als militair, als waterstaatsman en als diplo
maat verwierf hij bekendheid. Onder zijn leiding werd in
1786 begonnen met de aanleg van het Catharinakanaal.
Dit 17 kilometer lange kanaal moest de verbinding vor
men tussen de Barentszee en de Wolga en zo een noord
zuid scheepvaart mogelijk maken. Er is lang gewerkt,
maar een succes werd het nimmer, omdat het voortdu
rend verzandde. Het Catharinakanaal is nu opgenomen
in een groot stuwmeer in het gebied van de Oeral ten
noorden van de stad Perm.
256
NGT GEODESIA 84
