Ik heb niet de illusie dat er veel kaartgebruikers zijn die zieh de moeite zullen
getroosten de kaarten op deze wijze uit te pluizen, maar het leek me toch wel
interessant te laten zien dat er vaak meer uit een kaart te halen is, dan men op het
eerste gezicht zou vermoeden.
Bespreking
Bespreking
281
NOTEN EN OPMERKINGEN
1. Kartografie, Mededelingen van de Kartografische Sectie van het knag, nr. 42. De schrijver
dankt Prof. dr. a. j. pannekoek voor zijn adviezen en opbouwende kritiek hierbij ondervonden.
Prof. pannekoek constateert op pag. 425 zeer terecht, dat hij op het tweede blad over de
beroepsbevolking, voor de handel liever het blauw had gezien (associatie met water en scheep-
vaart) dat nu voor de overige diensten (geen duidelijke kleurvoorkeur) is gebruikt. Hij had
daar nog aan kunnen toevoegen dat op het eerste blad over de beroepsbevolking de handel wel
door een blauwe kleur wordt uitgebeeld. De oorzaak van deze inconsequentie is een vergissing.
Hoewel in het ontwerp van het Atlasbureau de juiste kleuren werden gekozen, zijn bij de
reproductie-opdracht per ongeluk de rastercombinaties voor de handel en overige diensten
verwisseld met het hierboven vermelde gevolg. Toen wij- de proefdruk onder ogen kregen
werd besloten, gezien de hoge kosten, de zaak maar zo te laten. Zo kunnen sommige onvol-
komenheden blijven zitten in een kaart doordat ingrepen al te kostbaar zijn en soms ook
door tijdgebrek. De kaartgebruiker heeft hier geen weet van en begrijpt soms niet waarom
bepaalde oplossingen zo zijn gekozen.
2. van zuidam, in Kaartbulletin nr. 13, pp. 19 en 20. Verder d. de boer, Hei gebruik van
kartogrammen bij het regionale onderzoek. Dit artikel Staat in Kartografie nr. 42.
1k heb hierover de volgende opmerking: Eerst op pag. 450 en later nog eens op pag. 452
wordt figuur 6 (migratie in Gelderland) als voorbeeld gegeven van „zwart en wit als represen-
tanten van positieve en negatieve waarden". Heiaas verzuimt Drs. de boer er bij te vermelden
dat het hier gaat om een voorbeeld hoe het niet moet.
De legenda toont een wit rechthoekje voor vestigingsoverschot, een zwart voor vertrek-
overschot. Wanneer ik de legenda even in mijn eigen woorden mag weergeven, dan wil vesti
gingsoverschot zeggen: de bevolking neemt toe en vertrekoverschotde bevolking neemt af.
De blokjes moeten dan ook precies andersom gebruikt wordentoename (vestigingsoverschot)
is positief, dus zwart en afname (vertrekoverschot) is negatief, dus wit.
3. B.v. de Attas van Finiand.
4. Kartografie nr. 42, blz. 423 t/m 426.
5. Het blad Leeftijdsopbouw heeft nr. XI-6 van de Atlas van Nederland.
6. Kartografie nr. 42, blz. 426.
Falk-Plan Brüssel - Bruxelles. Uitgave: Falk-Cartografisch Instituut Bootsma, Hamburg,
Den Haag 1969. Schaal 1 12 500 - 1 31 500. Patent vouwsysteem. Prijs f. 5,25
(B.F. 70,—).
Falk-International presenteerde op 3 Oktober 1969 aan de pers een nieuwe plattegrond:
Brüssel - Bruxelles.
Gekend om zijn originele patent-vouwwijze en zijn hyperboloi'de afbeeldingswijze, waarbij de
schaal van het plan kleiner wordt naar de rand toe (van 1 12 500 tot 1 31 500), heeft Falk
het ook aangedurfd het tweetalig probleem aan te pakken. Het is werkelijk een komplex
probleem, niet enkel om zijn sterk-subjektieve geladenheid, maar veeleer nog omwille van de
diversiteit van de tweetaligheid zelf. Inderdaad, niet enkel het wettelijk tweetalig karakter van
de Belgische hoofdstad moet tot uiting gebracht worden in de plattegrond - met de ingewik-
kelde technische gevolgen vandien - maar ook moet elk der beide taalgemeenschappen zijn
gading kunnen vinden bij het raadplegen van het plan of het bijhorend register. Zeer dikwijls
zijn bepaalde straatnamen door de plaatselijke bevolking, hetzij die nu Nederlands- of Frans-
talig is, alleen maar in een enkele landstaal gebruikt en gekend. Een ongewoon groot gedeelte
van de werktijd, ter uitvoering van de stadsplattegrond, ging dan ook in de montage van het
schrift, dat heel wat van deze taalmoeilijkheden op een efficiente manier trachtte op te lossen.
K.N.A.G. Geografiseh Tiidschrift IV (1970) Nr. 3