De hedendaagse betekenis van de geschiedenis
van de techniek
door prof (Ir. Ir. 11. IV. Lintsen, hoogleraar Geschiedenis eau de Techniek aan de TL 1 Delft en de
Tl Eindkoren
1 Iet vak 'Geschiedenis van de Techniek' is niet, zoals men misschien zou verwachten, geboren in
Engeland, het land van de Industriële Revolutie, maar in Duitsland, dat aan het eind van de vorige
eeuw een leidende rol speelde in de industrialisatie. Ingenieurs en hun organisaties namen in de
ontwikkeling van dit nieuwe vakgebied het voortouw. De 'Verein Deutscher Ingenieure' ondersteunde
in 1903 het initiatief van de ingenieur O. von Miller tot oprichting van het nu wereldberoemde
Deutsches Museum von Meisterwerken der Naturwissenschaft und Technik in München. Twee jaar
later startte de Beitrage zur Geschichte der Technik und Industrie. Jahrbuch des Vereins Deutscher
Ingenieure, met als redacteur de ingenieur Matschoss. Dit jaarboek dat vanaf 1933 kortweg
Teclinikgeschichte heette, zou ten gevolge van de oorlogshandelingen verdwijnen en pas in 1965 - nu
als tijdschrift - onder dezelfde titel heropgericht worden. Matschoss, die het gezicht bepaalde van de
Duitse techniekgeschiedenis in de eerste helft van deze eeuw, kreeg in 1905 een leeropdracht aan de
T.U. Berlijn en werd drie jaar later tot buitengewoon hoogleraar in de techniekgeschiedenis benoemd.
Daarmee was in Duitsland een zekere institutionele basis voor liet vakgebied gelegd. Engeland volgde
na de Eerste Wereldoorlog, Amerika na de Tweede Wereldoorlog, evenals Nederland. De opkomst van
de techniekgeschiedenis betekende echter nog niet de vorming van een duidelijk omschreven en
samenhangende discipline. Het vak ontstond in de diverse landen vanuit geheel verschillende achter
gronden en motieven. De onderzoeksthema's liepen uiteen, evenals de aard van de probleemstellingen,
de benaderingen en de analysemethoden. De techniekgeschiedenis bleek een veelkleurig veld waarin
ieder land en veelal iedere onderzoeker zijn eigen weg ging.
In de lezing zal het vakgebied voor Nederland tegen deze achtergrond worden ingekleurd: Wat waren
de ontwikkelingen in het buitenland? Wie in Nederland leverde welke bijdrage? Welke doelstellingen
worden met de techniekgeschiedenis nagestreefd? Op welke wijze is het vakgebied in Nederland
geïnstit ut ionaliseerd?
9e eei nes I lollandse Cirkel
(coll. TUD, subfaculteit Geodesie
foto A.M. den Hoer)
