ir>
ry>Cc*r
(ter—
Kees Zandvliet - Mapping for Money. Maps, plans and topographic paintings and their role in
Dutch overseas expansion daring the 16th and 17th centuries.
Ilatavian Lion International. Amsterdam 1998. ISBM 90 6 707 484 3. prijs 85,00.
Het is niet de bedoeling dat in deze rubriek recente
cartografische publicaties besproken zullen worden
maar voor dit prach tig uitgevoerde boekwerk
menen we een uitzondering te moeten maken.
De beoordeling van deze publicatie op zijn carto
grafische merites laat ik graag aan echte deskun
digen over, zie hiervoor Caert-Thresoor 1998 nr.4,
p.97 en 98. Ik wil deze studie alleen vanuit
landmeetkundig oogpunt beschouwen.
Het boek bestaat uit 4 delen: I. Towards
Institutionalized Mapmaking; II. The Dutch East
India Company (IOC); III. The Dutch West India
Company (IVIC); IV. History and gaps. Dan volgen
tot slot een aantal waardevolle Appendices.
In het eerste cleel wordt nagegaan in hoeverre
buitenlandse ontwikkelingen de Nederlandse
praktijk hebben beïnvloed. In de volgende twee
delen wordt uitgebreid ingegaan op de rol van
kaarten en kaartenmakers bij de overzeese
expansie van de I OC en WIC. Het laatste deel
besteedt aandacht aan de betekenis van decora
tieve wandkaarten en topografische schilderingen.
Evenals in eerdere boeken en artikelen van Kaartje van een perceel in Batavia, gemeten
Zandvliet wordt ook hier ruim aandacht besteed en getekend door de landmeter Frans Florisz.
aan het werk can landmeters en ingenieurs. Van Berckenrode, 5 mei 1623. Bij de grenzen
In hoofdstuk (I).4 komen opleiding, positie en staan afstanden en benaderde richtingen
status uitgebreid ter sprake (p. 75-S5). Ik ben het vermeld,
echter niet eens met Zandvliet als hij schrijft
Duytsche Mathematique was of great importance
for the training of surveyors... (p. 77), 'great' was dat voor landmeters zeker niet. Onjuist is de
bewering op p. 79 dat landmeters maten met een meetketting met een lengte rail 5,5 Rijnlandse
roeden (=66 voet). Ook overzee werd, evenals in ons land, een meetketting van 5 roeden (=60 voet)
gebruikt! Alleen in Suriname is na de verovering in 1667 van het Engelse Willoughby Land, de
roede van 66 voet in gebruik gekomen omdat die het best aansloot bij de daar in gebruik zijnde
Engelse "chain"' van 100 "links", wat overeen kwam met 66 Engelse voeten. Ook is men daardoor
in Suriname de van oorsprong Engelse begrippen ketting (chain), akker (acre) en warrand
(warrant) i.p.v. grondbrief gaan gebruiken.
Hoofdstuk (11).8. Geography, Land administration and the I OC (p. 131-163) bevat vee! infor
matie over landmeters, ingenieurs, planning en grondregistratie.
Op 159-163 bespreekt de schrijver de toepassing van Roman grids, de Romeinse landindeling in
vierkante blokken. Niet goed naar voren komt hier het verschil tussen de theoretische 'ideale'
opvattingen van geleerden en bestuurders en de praktijk in het vehl bij landtoedeling, waar een
vierkantsindeling vaak niet gebruikt kon worden, zoals al spoedig bleek in de Liesbeeckvallei in de
Son*! vffl. AA 'iv m-
tLUfL
