Marissen cn professor ir. H.C. Zorn, bracht kort geleden liet eerste nummer uit van een nieuw
kwartaalblad, De Hollandse Cirkel geheten, dat fungeert als contactorgaan met en tussen de donateurs
van de stichting.
De stichting streeft ernaar functionele contacten te leggen en te onderhouden met andere technisch-
wetenschappelijke geschiedkundige genootschappen in binnen- en buitenland, waarbij in het bijzonder
de traditioneel nauwe band van de geodesie met de cartografie wordt gewaardeerd. We hebben ambiti
euze plannen, zoals een landelijke beschrijving van het geodetisch erfgoed in samenwerking met de
Werkgroep Geschiedenis der Geodesie, het opzetten van een biografische documentatie op geodetisch
gebied en het inrichten van een algemeen geodetisch historisch documentatiecentrum in Delft.
De stichting ziet het als haar taak andere initiatieven op het gebied van de geodetische geschiedkunde
te ondersteunen en wil daarbij graag centraal contactpunt zijn.
Als thema voor deze middag hebben wij gekozen: "de geometrische infrastructuur van Nederland".
In deze tijd van snelle ontwikkeling, een actueel onderwerp.
De geometrische infrastructuur is voor de geodesie even belangrijk als de jaartallen voor de geschie
denis. Zoals die jaartallen één-dimensioneel gebeurtenissen uit het verleden markeren en eenduidig
aangeven hoe die elkaar opvolgden, bieden de ruimtelijke coördinaten van referentiepunten het
geometrische houvast voor de onderlinge plaatsing van objecten op aarde.
De beschikbare meettechnieken hebben er in het verleden toe geleid dat wij gescheiden stelsels
hebben voor horizontale plaats en verticale hoogte. In Nederland worden die beheerd door het
Kadaster (tie Rijksdriehoeksmeting), respectievelijk door de Meetkundige Dienst van de Rijkswater
staat (het Normaal Amsterdams Peil).
Dat Amsterdamse in het peil brengt ons hier vandaag samen. Met dat peil ligt het erg gevoelig.
Anders als met het nulpunt van het stelsel van de Rijksdriehoeksmeting (RD), is het nulpunt van het
NAP namelijk voelbaar aanwezig. Maakt het in het algemeen weinig uit of men even oostelijk of weste
lijk, dan wel noordelijk of zuidelijk van Onze Lieve Vrouwetoren in Amersfoort (het nulpunt van het
RD-stelsel) woont, het kan van kritisch belang zijn te weten of men even boven of net beneden NAP
verblijft. NAP geeft immers bij ruwe benadering tie waterstand aan die zou worden ingenomen als de
zee in ons land vrij spel had. Leven aan het water is voor mensen plezierig; er onder niet zonder meer
mogelijk.
Dat gegeven heeft in de tachtiger jaren - het Amsterdams Peil bestond toen 300 jaar - indruk gemaakt
op de bekende filmmaker Louis van Gasteren. De in 1982 in het leven geroepen Stichting NAP bood
hem, samen met de graficus Kees van der Veer, de gelegenheid het peil in een eigentijds kunstwerk
zichtbaar te maken in het toen nieuwe Muziektheater, annex Stadhuis hier ter stede en mede door zijn
toedoen kreeg het NAP in die jaren grote publieke belangstelling. De I' l l gaf in 1986 een gelegen
heidspostzegel uit, de onthulling van het kunstwerk bracht in 1988 de minister van Verkeer en
Waterstaat op de been en het geheel leidde in de nationale pers - ook de geodetische - tot de
onvermijdelijke pennestrijd over de betekenis van de N: Nieuw, Normaal of Nauwkeurig AP?
Hartelijk welkom, Louis van Gasteren.
Hoe boeiend Amsterdam ook is, zonder dat NAP-monument zouden wij - denk ik - niet op het idee
gekomen zijn U, dames en heren, vanmiddag hier uit te nodigen. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat
wij nog hebben overwogen U vandaag naar het enkele jaren geleden onthulde RD-monument te
Amersfoort te lokken, maar wij meenden dat wij hier in de directe
omgeving van het NAP-monument beter toegerust zouden zijn.
1 Schriftelijke mededeling d.d. 25/7-1997 door ing. C. van Haspel,
hoofd afdeling Verkeer en Vervoer, Rijkswaterstaat, directie IJsselmeergebied.
2 Ibidem.
3 Rijksarchief Gelderland, archief Graven en Hertogen van Gelre, inv. no. 389, fol. 16 verso.
4 Ibidem, inv. no. 267, fol. 37verso.
5 H.C. Pouls, De Landmeter van de Romeinse tot de Franse tijd, Alphen a/d Rijn 1997,123.
6 Inmiddels 'Afdeling'.
IVandreliëf ran het NAP-monument
van Kees Romeijn.
(foto: Euro Book Productions).
