Varia: Andries van der Wal
In nummer 1 van de le jaargang van dit tijdschrift zijn enkele afbeeldingen opgenomen van
een geschilderd 17de eeuws bord met de landmeter Andries van der Wal achter een
I lollandse Cirkel. Ten onrechte blijkt daarbij te zijn vermeld "co//. Meetkundige Dienst run
de Rijkswaterstaat"Deze dienst bleek het bord slechts (vele jaren!) in bruikleen te hebben
gehad. Op 6 juli 1998 is het via de Instituut Collectie Nederland teruggevorderd en is nu
voor een breed publiek te zien in de afdeling Nederlandse Geschiedenis van het
Rijksmuseum te Amsterdam1. Bestuurslid W van Beusekom van De Hollandse Cirkel: "Ik
kende dit schilderij goedomdat het vroeger onze vergaderzaal sierde. Iiet was een verras
sing toen we er enige tijd geleden achter kwamen dat de MD dit schilderij in bruikleen had
van het Rijksmuseum in Amsterdam. Inmiddels is het schilderij weer terug bij hen.
Bij het kunstwerk hoort een ingelijste 19de eeuwse tekst:
Andries van der Wal, wiens naam voorkomt op een geschilderd en met attributen der
bouwkunst versierd bord. dat geplaatst was in de zaal der Regenten van het Diaconiehuis,
was een der bekwaamste bouwkundigen, die
in het eerste vierde der 17e eeuw binnen
Haarlem zijn geboren. Zijne bekwaamheid
werd op hoogen prijs gesteldwege de vroed
schap van Haarlem - volgens Resolutie van de
IIII: Raden en vroedschappen - benoemd werd
als deskundige in de Commissie tot den
nieuwen uitleg". Deze Commissie (de ncunen
zijn bekend) bestaande uit Gecommitteerden
der Stedelijke Regeering was belast met de
uitvoering van alle werkzaamheden verbonden
aan cle vergroting dezer Stad, zooals die voor
namelijk in de jaren 1671-1680 heeft plaats
gehad, en waarbij de Nieuwstad werd gebouwd
en binnen de stadsvesten getrokken. Ingevolge
Iroedschapsbesluit van 1672 werd o.a. ook
de Diaconie gelast een blok (10) nieuwe
woningen te doen bouwen, die later ten
gerneenen beste hare bestemming zouden
erlangen. Diakenen gevolg gevende aan dien
last, droegen aan den landmeter A. van der
llal op een plan of "project" te ontwerpen van
de woningen, die en bloc voor hunne reekening
zouden gebouwd worden. Waarschijnlijk is om die reden het naambord van A. v.d. Wal,
't welk heden nog in het Diaconiehuis aanwezig is, oorspronkelijk geplaatst in het door hem
voor Diakenen ontworpen blok huizen en later naar hier overgebracht, Als landmeter heeft
hij de meeste (zoo niet alle) kaarten vervaardigd, die ten behoeve van het Gasthuis en
andere liefdadige Gestichten binnen Haarlem geteekend en nog aanwezig zijn.
A.M. den Boer
1 Dank aan K. Zandvliet van het Rijksmuseum te Amsterdam.
2 Modem, Personeelsblad Meetkundige Dienst, juli 1999.
3 F. Allan, Haarlem 12 dec. 1871. Copie conform 4 febr. 1893 M.J. Bronkhorst.
