De GROMA
Profir. H.C. Zorri
Slechts weinig mensen zullen het woord GROMA kennen. Ook onder de landmeters zullen er-
niet veel zijn. Ikzelf ken hel pas sedert ik mij voor de geschiedenis van ons vak hen gaan
interesseren.
Men vindt het woord niet in "De Dikke van Dale l()8-t.
In mijn Latijns woordenboek vond ik het woord ook niet. Ik neem aan dat het vrouwelijk is,
dus maar: de groma.
In de Winkler Prins, 7e druk vindt men wel het woord gromatici, van groma afgeleid.
I let woord komt waarschijnlijk van het Griekse gnoma (yrjopa). waar overigens een ander
instrument mee aangeduid werd.
In het Nationaal Museum te Napels vindt men het hierbij
afgebeelde instument. Het werd gevonden bij de opgravingen van
Pompei. De groma, zoals hel door de Romeinen genoemd werd
was in de Romeinse landmeterij een belangrijk instrument,
misschien wel het belangrijkste, maar de eerste gebruikers waren
niet de Romeinen.
Reeds de Egyptenaren gebruikten een dergelijk instrument. Zij
hadden het ieder jaar druk met het weer uitzetten van grenzen
die door de overstromingen van de Nij 1 uitgewist waren. Dat
gebeurde op last van de regering, die de belastingaanslagen wilde
vaststellen. I loe zij het instrument gebruikten zullen we wel nooit
weten.
Latere vergelijkbare instrumenten waren het dubbelkruis, de
equerre, daarna het prisma van Bauernfeind, later het penta-
prisma, nog later dubbel uitgevoerd.
I let hoekprisma is alleen nuttig om rechte en gestrekte hoeken uil
te zetten. Nu is het
slechts één van de vele
landmeetkundige [Z
instrumenten.
Uit veel wat er van de
Romeinen over is blijkt
luin voorkeur voor
rechthoeken en
vierkanten.
en van een
legerplaats was een "locus gromae", dat was het
punt van waaruit het rechthoekige patroon
uitgezet werd. Waarschijnlijk heeft men bij de
eerste opstelling ook de richting van de hoofdstraat
bepaald. Een voorkeursrichting was er blijkbaar
niet.
Ook Romeinse akkers vertonen vaak een strikt
rechthoekig patroon. Zo zou llerons meetpkm er uitgezien
de groma voor de Romeinse kunnen hebben
