Correctie
en/, enz. enz. heeft aan de Leidse Academie dit trigonometrisch
instrument geschonken in het JAAR 1752.)
Een wetenschappelijk ambtenaar van liet museum, ir. E. Engbert;
gal 11a een restauratie door de interne instrumentmaker A. de Vin]
in 1966 een uitvoerige beschrijving in het Tijdschrift voor
Kadaster en Landmeetkunde. "De kist heeft als het ware drie
verdiepingen: de bovenste is te zien na het opklappen ran het
deksel; na aflichten ran de horenplank (met kompas, randrerde-
lingen, wijzers enz.) ziet men de middelste eerdieping, terwijl
men de onderste te zien krijgt na omlioogdraaaien ran het gehele
horenstuk ran de kist.
Engberts stelde aan het slol van zijn beschrijving "dat deze een
aantal punten herat, waarvan wellicht ook een andere inter
pretatie mogelijk is; suggesties ran lezerszijde zijn dan ook zeer
welkom.
Voor zover bekend bleven deze uit.
Ook stelde hij dat het instrument "vermoedelijk een unicum is. en
zover hekend, geen directe verwantschap vertoont met andere
andere geodetische instrumenten." Sinds zijn publicatie is er
terzake meer onderzoek verricht en gepubliceerd. Is deze stelling
inzake de uniciteit toch nog juist? Kenner Pouls schrijft 1111 des
gevraagd: Dit combinatie-instrument van Foppes is voor Nederland uniek te noemen. Er is echter ook
een wat eenvoudiger 'multi-purpose instrument van een tijdgenoot van Foppes, namelijk Benjamin
Ayres. Daar had Willem IV ook belangstelling voor.
Verdere reacties blijven welkom en 'De I lollandse Cirkel" is daartoe nu een uitgelezen platform.
1.1/. den Hoer
Literatuur:
- Uitdraai inzake inventarisnummer 9688 uit de geautomatiseerde catalogus Museum Boerhave met
onder andere een uitgebreide literatuuropgave.
- E. Engberts, Een Nederlands 'trigonometrisch instrument' uit liet jaar 1751. in: Tijdschrift voor
Kadaster en Landmeetkunde 82. deel 6 (december 1966), p. 314-330.
- H.C. Pouls, De Landmeter, Alphen a/d Rijn 1997, p. 166 resp. 269.
- I I.C. Pouls, Een geodetische instrumentenset van Benjamin Avres, midden 18e eeuw. in: Geodesia
1991. p. 310-314.
De el. de meter en het kadaster.
In het vorige nummer staat op bladzijde 29 een hinderlijke fout. Op de 9e en 8e regel van
onder staat dat de inètre werd gedefinieerd als het tienmiljoenste deel van de omtrek van de
aarde hier ontbreekt de zinsnede gerekend van pool tot evenaar! Of anders had er moeten
staan het veertigmiljoenste deel. Gelukkig was de definitie in de laatste alinea wel juist.
H.C. Pouls
./orefitsfi hhd
rmttti'
nr
leaf*ritme
(tjnJt ra ntc M"
.77u V 7U' mcfrtctt '"A
J dena ril M
Het opschrift op het deksel
(foto Museum Boer/mare Leiden
neg;, nr. 5525G)
