Historisch Nieuws
Jl in de Pieterskerk en de lJB te Leiden
Vierhonderd jaar geleden benoemde prins
Manrits de scherm- en rekenmeester Ludolph
van Geulen om aan de pas opgerichte genie
school te Leiden ingenieurs op te leiden.
Maurits gaf hem als leeropdracht "die tel-
conste ende lantmeten" in liet Nederlands
te onderwijzen.
Ludolph's levenswerk was echter de bepaling
van verhouding tussen de omtrek en de
middellijn van een cirkel, liet berekenen van
7t (het Ludolphiaans getal). Toen Van Ceulen
in 1610 overleed had hij tot in 35 decimalen
berekend. Deze werden curieus genoeg gepu
bliceerd op zijn grafsteen in de Pieterskerk.
Die steen verdween in de 19e eeuw, maar in
1732 was er gelukkig een tekening van
O D O
gemaakt.
Op 5 juli 2000 om 21 uur onthulde prins Willem Alexander een nieuwe gedenksteen - kalksteen, 600
kg - voor Ludolph van Ceulen, gemaakt door Cornelia van Bakkum in opdracht van het Wiskundig
Genootschap. Op de steen staat de gereconstrueerde tekst op basis van het reisverslag van de Engelse
parlementariër Sir Philip Skippon (1641-1691).
Naar aanleiding van deze gebeurtenis richtte de heer R.M.Th.E. Oomes samen met de Leidse Universi
teitsbibliotheek een tentoonstelling in met de titel '7t in de bibliotheek', die van 4 tot en niet 18 juli
2000 was te bezichtigen in de centrale hal van de l Jniversiteitsbibliotheek aan de Witte Singel.
71 is de omtrek van een cirkel waarvan de middellijn de lengte 1 heeft. Door toedoen van de Zwitser
Euler (1707-1783) wordt dit getal sinds de 18de eeuw met de Griekse letter 7t aangegeven. Uit de
Bijbel 1 Koningen 7:23) is op te maken dat 7t gelijk is aan 3. Voor Salomo's tempel werd een koperen
bassin gemaakt. De Statenvertaling van 1637
zegt dan "van Hen ellen u>as sij ran haren
enen rant/toI haren anderen rant/ ende
een meetsnoer ran dertigh ellen onwinghse
rontom". Waren dat 0 decimalen van n in
1999 berekenden twee Japanners
206.158.430.000 decimalen. Van Ceulen gaf
in 1596 in een boek 20 decimalen. De 35
decimalen die hij tegen het einde van zijn
leven had berekend kwamen dus op zijn
grafsteen. Op een meer normale wijze werden
de 35 decimalen pas in 1621 gepubliceerd in
het boek "Cvclometricus" van Van Ceulen s
leerling Willibrord Snellius. Snellius, ook in di
Pieterskerk begraven, liet echter in de tiende Folio 92r en 93r uit het handschrift Mathematische
decimaal van de ondergrens een zetfout maken: wercken van Frans van Schooien.
3 moet 5 zijn! (foto: S.N. den Boer-Snoei)
A Journey iW 4
Afbeelding ran de grafsteen in het Engelse boek ran 7-12.
(foto: S.N, den Boer-Snoei)
