laatste 25 jaar. Die waren vele en velerlei, dat zal niemand verbazen.
Wat destijds als hypermodern kon worden aangemerkt is intussen al twee of soms meermalen vanwege
veroudering vervangen en op de schroothoop beland. Dit wordt dus de geschiedenis van de opkomst en
ondergang van vele geavanceerde systemen en methoden.
I'ln nis b c/)(i I ittg
Elektronische plaatsbepalingssystemen zijn sinds de jaren
vijftig een steeds belangrijker rol gaan spelen als vervanger
voor de als primair beschouwde terrestrische (optische)
plaatsbepalingsmethoden. Aanvankelijk was dat nog het
wijdtnazige systeem van Decca Navigator, met in het
voormalige Nederlands Nieuw Guinea en in de Surinaamse
wateren de survey variant daarvan, maar later (ca 1970)
ontstond een modernere versie, Seafix genaamd, waarvan
onder andere gebruik werd gemaakt in de Nederlandse
Antillen. Deze surveysystemen misten de mogelijkheid tot lane-identifieatie, waardoor de werkzaam
heden gedurende de nacht moesten worden onderbroken omdat door veranderingen in de ionosfeer
ongemerkte laneslips zouden kunnen optreden.
Door Rijkswaterstaat werd bij de uitbouw van de havens van TJmuiden, Scheveningen en Hoek van
I lolland gebruik gemaakt van het nieuw ontwikkelde I li-Fix systeem met 3 hoog- en 3 laagfrequente
zenders, waarmee lane-identifieatie wel mogelijk was. Hydrografie kreeg met dit systeem ook te maken
toen dit was verbeterd tot Hi-Fix/6, waarbij maximaal 6 zenders
een keten konden vormen, voorzien van lane-identifieatie. Het werd
tot 1980 als primair plaatsbepalings-svsteem gebruikt voor
opnemingen in de zuidelijke Noordzee.
Daarna kwam het laatste hyperbolische plaatsbepalingssysteem van
Racal-Decca in gebruik, genaamd Hyper-Fix, door de Dienst der
I lydrografie beheerd en operationeel gehouden in samenwerking
met liet Britse Ministerie van Defensie. I liermee kon een herhalings
nauwkeurigheid van 1,5 tot 3 m worden behaald. Naast de Noord-
zeeopnemers gebruikten tot voor kort ook de mijnenjagers van de
Koninklijke Marine dit svsteetn.
De laatste jaren werd dit systeem langzaam maar zeker over
vleugeld door het (commerciële) gebruik van het DGPS (Different
ial Global Positioning Svstem) om tenslotte geheel uit te faseren: het
systeem heeft zijn diensten bewezen, maar zijn vroegere waarde
verloren.
Bij de Dienst der Hydrografie heeft steeds grote voorkeur bestaan
voor systemen, die door een onbeperkt aantal schepen gebruik
kunnen worden. Daardoor zijn afstandmeetsystemen en dergelijke
niet in gebruik genomen. Voor bijzondere projecten konden die
incidenteel wel interessant zijn, maar het bezwaar dat zij slechts
door één gebruiker tegelijk konden worden benut bleef een nadeel.
Zo is in 1993 bij het zoeken naar de motor van de El-Al Boeing die in het IJsselmeer terecht was
gekomen gebruik gemaakt van het Micro-Fix systeem.
De gebruiker van deze en nader te noemen systemen hoeft niet noodzakelijkerwijs te weten hoe het er
in die mysterieuze kastjes allemaal aan toegaat. Wel moet hij kennis hebben van de mogelijkheden en
beperkingen ervan. Bovendien wordt heden ten dage het aflezen van de metertjes overgenomen door
een computer, die daaruit onmiddellijk de positie berekent, een plotter aanstuurt en een signaal afgeeft
De 'A907'oftewel
Hr.Ms. Snelliusin 1972 uit dienst
gesteld en eau de sterkte afgevoerd.
(Foto 's coll. Instituut roor Maritieme
Historic, Mnrineslaj KM.)
2 Noot van de redactie: wij hopen toch dat één van de lezers dit oprakelt.
