naar de automatische stuurinrichting, waardoor het schip op een vooraf vastgestelde lijn blijft varen.
In liet midden van de jaren zeventig werd 1 Ir. Ms. 'Onversaagd' als eerste marineschip uitgerust met
een Doppler-satellietontvanger voor het Navy Navigation Satellite System (NNSS) voorde plaats
bepaling tijdens een wetenschappelijke onderzoeksreis op meteorologisch gebied onder de Amerikaanse
kust. Het grote winstpunt voor de oceaannavigatie was dat elke paar uur - afhankelijk van de geografi
sche breedte en onafhankelijk van het zicht - een positie met een nauwkeurigheid van 1 a 1.5 zeemijl
kon worden verkregen samen met koers- en vaart informatie. Later werd deze ontvanger geïnstalleerd
op het oceanografisch vaartuig Hr. Ms. Tvdeman en heeft daar jarenlang goede diensten bewezen.
In 1902 werd het gebruik van DGPS - gebaseerd op uitzendingen van om de aarde draaiende satel
lieten - bij de Dienst der I Iydrografie geïntroduceerd, alwaar het sinds 1996 als primair plaats
bepalingssysteem wordt gebruikt.
Via een commerciële service werd een abonnement op differentiële signalen aangeschaft.
In 1990 heeft de Dienst der 1 Iydrografie voor gebruik bij opnemingen in de Antilliaanse wateren een
draagbare differentiële ontvanger aangeschaft, die binnen twee uur door twee man op iedere gewenste,
maar nauwkeurig bekende of bepaalde, plaats kan worden neergezet. Met dit systeem kan men de
positie bepalen met een precisie in de orde van vijl meter, hetgeen aan de voorwaarden van hydrografi
sche opnemingen voldoet.
Het radioplaatsbepalingssysteem Loran-C heeft een tweede leven gekregen. I let van oorsprong Ameri
kaanse militaire systeem, gebouwd in de j aren '50 werd in 1974 een civiel systeem. Eind 1994 vond de
overdracht plaats aan niet-US landen. Samen met twee bestaande Franse Loran-C stations en een
aantal nieuwe stations werd de keten NELS (North European Loran-C System) gevormd. Vanwege de
complementaire eigenschappen van GPS en Loran-C staat Loran-C volop in de belangstelling.
Onlangs heeft de Dienst der I Iydrografie ervaring opgedaan met GPS RTK-OTF (Ileal Time Kinematic
- Ou The Fly) technieken, waarover door F.Irma en Kwanten is gepubliceerd in The I lydrographie
Journal 1999, een techniek waarbij, gebruik makend van fasemetingen aan het GPS signaal, lot op
centimeter precisie in .1 dimensies de positie bepaald kan worden van een dynamisch object.
De Dienst der Hydrografie werkt momenteel aan integratie van alle aan boord aanwezige plaats
bepalingssystemen (zie Elema, Jaarverslag NCG 1997, gepubliceerd in 1()('8). Gelijktijdig wordt een
kwaliteitscontrole uitgevoerd en zullen naast de geïntegreerde positie ook kwaliteitsparameters, zoals
precisie en betrouwbaarheid, in beeld worden gebracht. We zien een trend dat er vaker binnen de
Koninklijke Marine een beroep wordt gedaan op de Dienst der I lvdrogralïe om Ie adviseren omtrent
navigatieteken.
Dieptemeting
Al vanaf vóór WO II wordt voor dieptemeting op zee gebruik gemaakt van het echolood, waaraan
natuurlijk allerlei verbeteringen zijn aangebracht: zoals van rondschrijvende naar recht schrijvende
registratie, het toepassen van deiningcompensatie en - door het toepassen van relatief hoge zend- en
ontvangstfrequenties, die resulteren in een smalle bnndelbreedte - het bereiken van sub-decimeter
meetnauwkeurigheid. Hij de Dienst der 1 Iydrografie werd in het begin van de jaren tachtig, aan de
hand van resultaten van opnemingen in de zuidelijke Noordzee, vastgesteld dat vooral in het gebied
van Sandettie en Noordhinder, waar zandgolven voorkomen met hoogten van meer dan zes meter, de
maximale afstand tussen de lodingslagen gesteld moest worden op 50 meter. Uit onderzoek was name
lijk gebleken dat bij een grotere slagafstand de mogelijkheid van een afwijking van geïnterpoleerde
diepten tussen de lodingslagen, ten opzichte van de werkelijkheid, van meer dan een meter niet was
uit te sluiten. Een dergelijke deviatie strookt niet met de door de Internationale 1 Ivdrografische Orga
nisatie (II10) vastgestelde eisen met betrekking tot dieptebepaling. Deze kleine slagafstand, naast de
noodzaak van een hoge herhalingsfrequentie van de opnemingen in dit voor de scheepvaart uitermate
belangrijke toegangsgebied naar Europoort, betekende een grote aanslag op de toch al niet ruim be
meten capaciteit van de Dienst. Om een breed pad te kunnen opnemen bleek het gebruik van zoge
naamde "interferoinetrisch zijwaarts schijnende sonar goede mogelijkheden te bieden. Deze techniek
is gebaseerd op de principes van de reeds sedert de jaren zestig algemeen in gebruik zijnde side-scan-
