De firma Repsold bouwde in I860 een verbeterde versie en de Franse generaal Defforges liet weer een
beter instrument bouwen in 1887. I lij liet twee slingers van ongelijke lengte (1.00 in en 0,50 m) maar
met gelijk gew icht tegelijk slingeren waardoor bet meeslingeren van liet slatiel en de ophanging
verminderd werd. In dezelfde tijd liet de Oostenrijkse generaal Von Sterneek ook een instrument
bonwen, dal kleiner was dan dat van Defforges (slingerlengte 0,12.) m). Daardoor was het beter
geschikt voor transport tijdens veldmetingen.
Metingen met de reversieslinger zijn gedaan door verschillende onderzoekscentra in de wereld. I let
meest bekend zijn de metingen gedaan door het Geodetisch Onderzoekinstituut in Potsdam bij Berlijn.
Van 1898 tot 1906 zijn vele metingen verricht waarbij de slinger in vacuüm werd opgehangen en
correcties werden berekend voor temperatuur en trillingen. De uiteindelijke zwaartekrachtwaarde werd
aangenomen als basis voor het Internationale Potsdam Systeem. \eel later, omstreeks 1905. bleek dat
de waarde toch nog 14 mGal 0.00014 m/sJ te groot was.
Slingermeliniivn in Nederland.
In 1892 kw am Defforges op verzoek van de Rijkscommissie voor Graadmeting en Waterpassing met
zijn slingertoestel zwaartekrachtsmetingen doen bij de Sterrenwacht in Leiden.
De metingen waren succesvol waarna in 1893 een slingertoestel werd besteld in frankrijk., hetgeen in
1895 werd ontvangen.
Astronomen o.l.v. Prof. H.G. van de Sande Baklmysen hebben daarna metingen en onderzoekingen
met het nieuwe instrument gedaan. In 1901 werd vervolgens een tweede slingertoestel besteld bij
Stuckrath in Berlijn. Dit instrument, genoemd naar de ontwerper Von Sterneek. bevatte vier slingers
die twee aan twee loodrecht op elkaar slingerden. Bovendien waren de slingers korter (2-) cm)
waardoor het instrument transportabel was en geschikt voor veldmetingen, levens werd in die tijd
een slingeruurwerk aangeschaft bij de firma Si rasser in Duitsland (1905) dat de tijd moest registreren
in combinatie met het Defforges instrument.
De benodigde hulptoestellen werden vervaardigd door de Nedcrlandschc Instrumenten Fabriek te
Utrecht.
De 'Gcheimrat Prof. FR. Helmert, directeur van het Geodatiscli Inslitut te Potsdam heeft zich
welwillend bereid verklaard de vier slingers van het Von Sterneek instrument te onderzoeken en de
invloed van temperatuur en luchtdruk op de slingertijd te bepalen. I let bleek dat een van de slingers
vrij grote veranderingen vertoonde, zodat het voor de tweede keer naar Potsdam gestuurd moest
worden.
Met het instrument zijn eerst onderzoekingen gedaan bij de Sterrenwacht in Leiden. Maar in 1900
werden de instrumenten overgebracht naar liet Geodesiegebouw in Delft. Ir. L.A.,1.11. Modderman
werd door de Rijkscommissie voor G raad meting en W aterpassing aangesteld voor de uitvoering van de
slingermelingen. I lij heeft onderzoekingen gedaan o.a. naar de tempcratuurs- en luehtdrukinvloeden
op de slinger en naar het meeslingeren van hel statief. Voor de correcties op de uurwerken w erd een
telegrafische verbinding gemaakt tussen Leiden en Delft. I ïelaas is Modderman reeds in 1908
overleden waardoor het onderzoek stil kwam te liggen.
In 1910 werd de jonge ei iel-ingenieur FA. citing Meinesz belast met de voortzet ting van de slinger-
metingen. Om praktische ervaring te krijgen in de uitvoering van de slingermetingen is hij in 19 12
enige lijd werkzaam geweest bij Prof. I laasemann van het Geodatiscli Institut in Potsdam.
De metingen in Delft liepen echter niet naar wens. Steeds kwamen onverwachte storingen naar voren,
deels instrumenteel, maar ook door de instabiliteit van de Nederlandse bodem. Daarom werden de
instrumenten eerst overgebracht naar de Sterrenwacht in l hrecht. maar deze plaats was niet veel beter
dan Delft. Vervolgens werd een geschiktere plaats gevonden bij het KNMI in De Bilt.
In de periode 1913-1920 werden 51 zwaartekrachtstations gemeten gelijkmatig verdeeld over
Nederland. In deze jaren heeft Veiling Meinesz gewerkt aan het verbeteren van de slingerinstrmnenten.
I lij ontdekte dat de invloed van bodemtrillingen kon worden geëlimineerd door twee slingers in tegen-
fase te laten slingeren.
Dit werkte zo goed dat hij dit principe in de jaren 20 heeft toegepast op de bouw van een nieuw
10
