II. Do Kleefse kadaster kaart
Doelstelling
Do kaart - onderdeel van het Kleefs Kadaster - dient om inzicht te verkrijgen in de eigendom van het
bebouwde en onbebouwde land ter hervorming van het belastingstelsel. Met behulp van de kaart wordt
duidelijkheid verschaft in het belastbare en belastingvrije land in dit verband.
Inrichting ran hel plan
De opmeting vindt plaats in de dan gangbare Hollandse oppervlaktematen: morgen en roeden. 1
I lollandse morgen 600 roeden; 1 roede 14 voet. De kaarten zijn ingericht per rechtsgebied (stad,
ambt ol heerlijkheid), hik rechtsgebied is verdeeld in meerdere bladen en met een folionummer aange
duid. Bij de indeling van de bladen heeft de landmeter zich laten leiden door natuur- en cultuur
grenzen. De percelen worden per kaart - telkens met het cijfer 1 beginnend - genummerd. Veelal - zo
ook voor Gennep - is de schaal 12041,5 gehanteerd, hl deze schaal moet een morgen op papier steeds
2128 mm- en een roede steeds 3,547 nmr meten (Ayrnans, pag. 38). Afhankelijk van liet grondgebruik
worden de percelen ingekleurd: akkerland (okergeel), moestuin (terra cotta), hofakker/erf (donker
grijs), heide (licht grijs), weiland (mosgroen), parken met bomen/struiken (groen met stippen),
laagland/moeras (blauw met streepjes), straat/weg/veedrift (beige), sloten/beken, rivieren (hemels
blauw) en gebouwen (rood). Op de kaart is in het perceel de oppervlakte en de naam van de eigenaar
vermeld. De gebouwen op de kaart zijn in perspectief 'naar het leven getekend', hetwelk de kaart een
fraai en bijzonder karakter geeft.
Resultaat
I Iet Kleefs kadaster herbergt ruim 1000 kaarten - samengebracht in kaartbanden - en beslaat
perceel voor perceel liet overgrote deel van liet toenmalige hertogdom, van liet ambt Gennep in liet
westen tol liet ambt Schermbeek in het oosten en van het ambt Zevenaar in het noorden tol het ambt
Duisburg in het zuiden. Bij elke naar rechtsgebied aangelegde kaartenband behoort een registerdeel
dat een opsomming geeft van de kaarten van het desbetreffende rechtsgebied - stad, ambt of heerlijk
heid - en aanvullende informatie biedt, met name over het grondgebruik. Deze opsomming is gerang
schikt naar dorp of gehucht en vermeldt de namen van iedere eigenaar en diens percelen, de perceels
grootte en gebruik, gerubriceerd naar zijn bezittingen (huis. boerderij, keuterij. enz.) en de
belastingclassificatie. Aan het eind van de opsomming wordt het ongecultiveerde- en onbelastbare
land vermeld (heide, moeras, enz.) en het land dat eigendom is van 'het Dorp' of in gezamenlijk
bezit zoals van 'de Geërfden van Met een kleur wordt per perceel het grondgebruik daarvan aange
geven.
I let kaartenbestand berust niet als geheel in één archief, doch is verspreid opgeslagen in een aantal
rijks- en gemeentearchieven alsmede in kerkelijke en privé-archieven, voornamelijk in het Rijnland,
(Inch ook in Nederland.
Conclusies
Beide toenmalige machthebbers, de koning van Pruisen en de Franse keizer, hebben bij de inrichting
vuil een kadaster - in 1732 in het hertogdom Kleef, respectievelijk in 1832 in Nederland - hetzelfde
doel voor ogen gehad. Namelijk het opzetten van een betrouwbare registratie op grond en gebouwen; in
de eerste plaats dienende als basis voor een rechtvaardige en billijke grondbelastingheffing. Grond is
namelijk door de eeuwen heen het zekerste element en het meest voor de hand liggend object voor
belastingheffing.
De opmetingen in beide genoemde Kadaster-instellingen zijn gebaseerd op een per gemeente opgezet
driehoeksnet volgens de 'Snelliusmethode De oorspronkelijke kaarten uit beide Kadasters zijn
dienstig aan het (herziene) belastingstelsel.
Op liet Wener Congres zijn een aantal in Nederland gelegen Pruisische enclaves en grensgebieden
overgegaan naar Nederland. Bij de kadastrering van Nederland in de jaren 1812-1832, is formeel geen
