Het graf van Nicolaes van Geelkercken (f1656).
provinciaal landmeter van Gelderland
Prof dr.ir. L. Aardoom
Nicolaes van Geelkercken was waarschijnlijk de bekendste en meest productieve landmeter in het
17e-eeuwse Gelderland. Landelijk verwierf hij al in zijn tijd roem met de naar zijn hand gedrukte
kaarten van en stadsplattegronden in het gewest, in 1639 verschenen in Pontanus Historia Gelrica
de toenmalige officiële Gelderse geschiedschrijving. Van die hand zijn ook vele manuscriptkaarten,
gemaakt als grondboekhouding, voor rivierbeheer, ter gelegenheid van grensgeschillen of anderszins,
bewaard gebleven. Genoeg om in 1972 te Zutphen aan zijn oeuvre een tentoonstelling te wijden. De
daarbij uitgegeven gids' beschreef zijn leven en werk. Beknopt, dat wel. maar veel meer was er ook niet
over hem bekend. Een recent onthullend artikel in Cciert-Thresoor heelt
daarin enige verandering gebracht. Zo weten we nu met meer zekerheid dat
Nicolaes in 1585 of 1586, waarschijnlijk in het inmiddels Duitse
Geilenkirchen werd geboren in een gezin dat mogelijk uil het nabijgelegen
Scherpenseel afkomstig was. De jonge Nicolaes studeerde een jaar in Keulen
en vervoegde zich daarna in Italië bij zijn oudere broer Arnold, die daar als
graveur werkte. Met zijn daar opgedane kennis en vaardigheid vestigde
Nicolaes zich in 1 lolland, eerst in Amsterdam, later in Leiden, waar hij in
1613 trouwde met de in Antwerpen geboren Abigaël de Vaerne, dochter van
zijn Amsterdamse hospita. Met haar kreeg hij twee dochters (Marytje en
Elisabeth) en drie zoons: Isaac (*Amsterdam 1614), Arnold (*Leiden 1622)
en Jacob (*Leiden 1623). In zijn Hollandse tijd graveerde Nicolaes onder
meer nieuwskaarten. Aldus het belangrijkste recente nieuws over Nicolaes
van Geelkercken. Bekend was al dat hij in 1628 werd belast met de carto
grafische illustratie van genoemde Historia Gelrica en dat hij in 1630 de
overleden Bernard Keinpinck mocht opvolgen als provinciaal landmeter van
Gelderland. Zo kwant Van Geelkercken in Arnhem te wonen. Het meeste van
zijn bewaarde werk dateert uit zijn Arnhemse tijd. De uit zijn huwelijk met
Abigaël geboren zoons Isaac en Arnold traden als landmeters in hun vaders
voetspoor en ook Jacob was voor bet vak voorbestemd: Isaac volgde in 1657
zijn vader zelfs op als provinciaal Gelders landmeter. Dat was nadat Nicolaes
in 1656 te Arnhem was overleden. Een tweevoudig dodengelui van de Grote Kerk begeleidde zijn
begrafenis op 25 september.
Men zou vermoeden dat Nicolaes van Geelkercken toen ook in de Grote ol Sint Eusebius Kerk ter
aarde werd besteld, maar dat was waarschijnlijk niet het geval. Van december 16.0 tol in maart 10. I
werd de stad geteisterd door hoog Rijnwateren ook de aan de Kleine Oord gelegen Minderbroederen
Kerk ontsprong niet aan de dans. Na de vloed was in de kerk "nattwelix eenen esterick ofte sarck op de
grafsteeden bliven liggen'V Aanleiding voor de kerkvoogden om in de zomer van 1671 de graven
I ennoedelijke afbeelding
op zerk Nicolaes ran
Geelkercken in de
I linde/ broederenkerk te
Arnhem. 1671. Ilron:
Oud-Archief van de
Kerkcoogdij der N.II.
gemeente te \rnhem. ine.
noSOS.fol. tbS.
1 Anonymus, Nicolaes van Geelkercken, een Gelders kartograaf uit de zeventiende eeuw, Zutphen 1972.
2 P.H. Meurer, "De jonge Nicolaes van Geelkercken", Caert-Thresoor 20 (2001), 41-47. Nederlandse vertaling door drs. W.
Resida. Recensie door H.C. Pouls in dit nummer van De Hollandse Cirkel.
3 Ibid.
4 Gem. Archief Arnhem, Oud Archief van de Kerkvoogdij der Ned. Hervormde Gemeente te Arnhem, inv. no. 308, fol. 160.
12
