5. II. C. Pouts - Kaarten en kaartboeken
ran landmeters 1550 - JSOO Techniek en
nauwkeurigheid.
Ill het beloog werd allereerst een definitie
gegeven ran wat onder een 'echte land-
nieter werd rerstaan. I erder werd er op
gewezen dat de landmeter ran oorsprong
geen kaartenmaker was, maar dat in de
loop ran de 16e eeuw is geworden. Hel
heeft hij zich ranafhet begin bezig
gehouden met de grondboekhouding: het
opmeten, registreren, toedelen en rerdelen.
De meettechnieken werden beknopt toe
gelicht en ook de veranderingen. Gewezen
werd op het rerschil tussen rroeger en na
1S00. Destijds was de meting gericht op
het berekenen ran het oppervlak en werd
de kaart een (soms minder belangrijk)
gevolg. Bij de kadastrale kaarten is de
meting gericht op het zeer nauwkeurig
tekenen en wordt het oppervlak ontleend
aan de kaart.
Hierna werden een viertal kaartboeken
besproken. Allereerst het Kaartboek van
Maasland run Jan Potter, 1570. Dan het
Kaartboek van het Baljuwschap van
IVaaldirijk ran Floris Jacobsz. ran der
Saint, ra. 1621). Vervolgens het kaartboek
van de Landerijen van het Sint
Catharinae Gasthuis in Arnhem van
Nicolaes en Isaac ran Geelkercken, 163-t
en tot slot het Kaartboek van Voorne,
1695-170 Achtereenvolgens werd stil
gestaan bij de reden waarom de kaart
boeken gemaakt werden, de meetkundige
nauwkeurigheid en de conclusies die
daaruit getrokken konden worden. Met
uitzondering ran de kaarten rail Potter
viel de nauwkeurigheid tegen, zelfs als er
een schaalstok op de kaarten was aan
gebracht. Bij I an Geelkercken staal op 9
kaarten een noordpijl, bij 5 kaarten is die
rolkanten fout, 47° - 66° oostwaarts!
Gaan we uit ran het gestelde doe! dan
voldoen alle kaartboeken aan dat doet en
zijn dus wat dat betreft goed.
6. A.P. de Klerk - Zeeland in kaartboeken:
kaartboeken in Zeeland.
In Zeeland zijn de meeste archieven en de
belangrijkste archivalia verloren gegaan.
Toch staat Zeeland met 50 kaartboeken
aan de top van de enquête die de organi
satoren hebben gehouden. I 'olgens De
Klerk is dat nog lang niet alles want hij
schat dat het er minstens 100 zijn!!!
De Klerk onderscheid drie typen kaart
boeken:
1. Tiendkaartboeken. Deze hangen samen
met de administratie van particuliere
tienden, d.w.z. het tiendrecht.
2. Bedrijfskaartboeken. Dit zijn kaart
boeken, eigenlijk kaartboekjes, van
gebouwen, erf en landerijen die
eigendom of in pacht zijn. van één
boerenbedrijf. Zij worden soms
meetboek soms reldboek genoemd.
3. Kaartboeken als onderdeel van orer-
lopers. In Zeeland zijn overlopers
registers op grond waarvan grond- en
waterschapsbelasting werd vastgesteld.
Ze werden ook we! herenboeken of
ereringboeken genoemd. In Zeeland
behoren kaarten vrijwel nooit bij de
overlopers, in Zeeuws-1 'laanderen blijkt
het eerder regel dan uitzondering te zijn
dat daar de ereringboeken ook kaarten
bevatten. Hoeveel dat er zijn is niet
bekend, maar De Klerk schal dit op
minstens 60! Het is deze laatste
categorie die bij De Klerk de meeste
aandacht kreeg. Een bijzonder interes
sant verhaal!
7. G. J. Klapwijk - De rol van manuscript-
kaarten bij het Hoogheemraadschap
Delfland.
Na een korte inleiding over het ontstaan
en de taken van het Hoogheemraadschap
werd nader ingegaan op het ontstaan van
de kaarten van Delfland. Omdat kaart-
maken een kostbare aangelegenheid was
en nog steeds is, kan bij vrijwel iedere
kaart aangegeven worden waarom deze
