De Koningh, een identiteit in de geschiedenis van de
Nederlandse geodesie
I'. de Koningh'
Getril de Koningh word op 24 juli 1875 te Amersfoort geboren. Zijn vader, J.J. de Koningh, was
ingenieur-verificateur bij het Kadaster en mede-oprichter van de vereniging voor Kadaster
Landmeetkunde in 1884.
Na ervaring te hebben opgedaan bij verschillende binnen- en buitenlandse firma's, zoals W.C. Olland
te I It recht en Max Wolz in Bonn, vestigde Gerrit de Koningh zich in het vroege voorjaar van 1002 te
Arnhem aan de Nieuwstraat 20. In de Arnhemsehe Courant van 2 mei 1902 maakten Burgemeester en
Wethouders van Arnhem bekend dat door G. de Koningh een verzoek was ingediend tot het verkrijgen
van een vergunning "tot het oprichten van eene smederij7'.
Vanal I juni 1002 werd door de ondernemer een zgn. brievenkopieboek bijgehouden dat gelukkig
bewaard is gebleven en de periode tot 9 oktober 1903 bestrijkt. Het bevat meer dan 500 brieven en
geelt ons een prachtig beeld van de wijze van zaken doen en de voortvarendheid waarmee Gerrit de
Koningh ziju bedrijf opbouwde. Tevens is dit boek een bron voor het reconstrueren van aantal en soort
van de instrumenten die in deze periode vervaardigd en verhandeld zijn. Typerend voor Gerrit de
Koningh is altijd geweest de waarde die hij hechtte aan de samenwerking met wetenschappers, maar
zeker ook met gebruikers van zijn producten, hetgeen resulteerde in instrumenten van hoge kwaliteit.
I let eerste voorbeeld hiervan vinden we in het genoemde brievenkopieboek. Op 4 juli 1902 wordt de
volgende brief gericht aan prol'.ir. I Ik.J. I leuvelink van de Polytechnische School te Delft
IVeledelhoogeleerde Heer,
iierbij ben ik zoo vrij n een teekening te zenden van een waterpasinstrument waarvan n mij de
constructie in hoofdzaken mondeling meededeelde.
Het einde dezer week ben ik waarschijnlijk te Delft en zou dan zeer gaarne uw oordeel over
deze teekening vernemen.
I loogaehlend
I w dienstwillige dienaar.
G. de koningh
l)e eerste catalogus van instrumenten verschijnt begin augustus 1902 waarin het waterpasinstrument
met 'lossen kijker' dat beschikt over een objectief van 36 mm en een 35- malige vergroting. I Iet was
zoo ingericht dat men kan controleren of de tangenten aan de reversielibel parallel loopen". De prijs
van dit instrument bedroeg I 175,-.
De in de catalogus aangeboden theodolieten blijken in hoofdzaak te zijn vervaardigd volgens de
constructies van de rond 1880 opgeheven firma Pistor A Martins. Deze beroemde 19e eeuwse Berlijnse
lirma is van grote invloed geweest op de ontwikkeling van de geodetische apparatuur.
I loofdzakelijk beschrijft de catalogus echter nog instrumenten, die door De Koningh geheel of in
1 ©Stichting Historie Geodetische Instrumenten "de Koningh-1902-1960"
