fC/V
1
1 yy' J
Meten is weten
Op gezette tijden worden de beschrijving en de
coördinaten van vaste punten door de meetdienst
van de Rijksdriehoeksmeting geactualiseerd.
Deformatie kan zo vastgesteld worden. Het
scheefzakken van kerk- en dus ook van vuurto
rens, wordt bepaald door de centreringsmeting
inclusief de vastleggingen op gezette tijden te
herhalen. Soms zijn daarbij "huis, tuin en
keuken" complicaties te noteren. Zo lezen we in
het dossier van de vuurtoren van Hellevoetsluis:
"De torenmuur is betegeld. Bij gebruik van de
vastlegging I, zal eerst een tegeltje weggehakt
moeten worden." Bij vastlegging 2 is het ook al
mis: "De rollaag waar de ijzeren bout in zit, is
bedekt met mastiek, is eventueel weg te hakken
Overigens staan vuurtorens meestal zo "vast
als een huis". Een voorbeeld daarvan is de
Brandaris.8 Tussen 1902 en 1969 werden er in ieder geval nauwelijks veranderingen in de coördi
naten van de ruim 55 meter hoge stang boven bol vastgesteld.
Maar in 1992 kreeg de Lange Jaap, de vuurtoren van Huisduinen, een nieuwe hoed. Het lichthuis
wordt na 114 jaar trouwe dienst in één dagdeel vervangen. Boven op de toren heeft de walmbol
plaatsgemaakt voor een radar, die het mogelijk maakt om vanaf 65 meter hoogte het scheepvaart
verkeer te volgen. In feite dus de omgekeerde wereld, immers verondersteld mag worden dat het
juist zeelieden zijn, die uitkijken naar vuurtorens! In 1995 publiceert de Rijksdriehoeksmeting de
nieuwe coördinaten. De verplaatsing is 8,5 cm en gewoontegetrouw luidt dc omschrijving tot op de
dag van vandaag: "Rotor boven walmbol!"
Marken
In de geraadpleegde dossiers van de RD zijn veel krantenknipsels door toegewijde medewerkers aan
de stukken toegevoegd. De vuurtoren van Marken komt zo in 1972, 1976, 1986 en 1996, dus met de
regelmaat van de klok aan bod. Strenge winters gepaard gaande met veel kruiend ijs, leiden steeds
tot dezelfde krantenartikelen. De woning van de vuurtorenwachter is geplaatst tegen de toren met
RD-kenmerk MARKEN 1. Op foto's met bergen ijs lijkt het geheel - op een eilandje midden in zee -
wel erg kwetsbaar. Dan kan het volgende dus niet uitblijven. De plaatselijke journalist denkt hardop
en schrijft: Vuurtoren gaat aan de wandelMeten is weten en dus trekt de landmeter er weer op
uit, om vervolgens via een basismeting wederom te constateren dat het vaste punt MARKEN 1 niet
verschoven is. En dus nog steeds staat, waar die volgens eerder verrichte metingen stond.
Voorlopig zal een centreringsmeting van de vuurtoren op Marken waarschijnlijk niet meer aan de
orde zijn. Deze meting daar is namelijk, vanwege de excentrische ligging van de vuurtoren, een
vrij kostbare zaak. Nieuwe technieken en coördinaatstelsels helpen zowel landmeters als zeelieden,
bij het vinden van hun weg. Vooral GPS is, vanwege de vele toepassingen plus een lage drempel
voor wat betreft het gebruik, voor praktisch iedereen doelmatiger.
Zo gezien rest er dan nog maar één laatste vraag: "Wie zit er in het huidige GPS tijdperk, eigenlijk
nog te wachten op de zogenaamde 'Amersfoortse' coördinaten van de vuurtoren van Marken?"
Een dergelijke vraag is ook actueel voor de zeevaart, waar men inmiddels ook niet meer zit te
springen op de geografische coördinaten van vuurtorens. GPS levert immers "real time" wereld
coördinaten!
8 De Brandaris is in 1594 gebouwd, maar is pas in 1835 voorzien van een volwaardig kustlicht. In 1907 krijgt de vuurtoren als
eerste in Nederlad elektrische licht.
A fb. 6. Gedeelte van de kaartering van de Hooge
Lichtopstand Harlingen (1897), schaal 1 200, op
tekening met basis en verbinding met het lantaarntje
van de Westerkerk (Archief RD).
