AJh 3.
want nu moest, naast dc grootteberekening,
ook een kaart getekend kunnen worden.2 Het
'op de cleyne voet' tekenen van grondbezit,
wegen en waterlopen gaf geen problemen,
anders was het met gebouwen, stadswallen en
begroeiingen, zoals bomen. Deze werden dan
ook meestal 'in opstand' getekend. Dan rijst
ook de vraag of de getekende objecten een
symboolfunctie hebben of dat ze naar de
werkelijkheid zijn weergegeven.
Afbeelding 2 toont het dorp Naaldwijk uit het
Kaartboek van het Baljuwschap van Naald
wijk.2 De kaarten in dit boek zijn tussen 1620
en 1624 vervaardigd door de landmeter Floris
Jacobsz. Het is duidelijk te zien dat hier de
kerk, huizen en boerderijen alleen maar symbo
lisch zijn weergegeven. Het dorp komt ook op
drie andere deelkaarten voor en daar is straten
plan en het aantal huizen anders. Alhoewel,
blijkens onderzoek, het grondeigendom goed is
weergegeven, kan aan de weergave van de
woonhuizen geen waarde worden toegekend.
Geheel anders is het werk van Jan Potter,
landmeter van Delfland, die in 1570 metingen
heeft verricht en een kaartboek samengesteld
voor de Duitsche Orde in Maasland.4 Op
afbeelding 3 is Maasland te zien.
We zien hier een fraai topografisch dorps
gezicht. In hoeverre de bebouwing betrouwbaar
is weergegeven is niet met zekerheid te zeggen.
Zeker is dat sommige woonhuizen betrouwbaar
zijn getekend en het commandeurshuis goed is
afgebeeld, maar bij de kerk ontbreken enige
belangrijke bouwdetails, zoals het licht
verhoogde dak van het koor en de noordbeuk.
Het lijkt er op dat de betrouwbaarheid het
grootst is bij boerderijen die in de door Potter
opgemeten en getekende kavels liggen.
Dat een mooi gedetailleerd getekend gebouw
nog niet betekent dat hier sprake is van een
betrouwbare weergave toont ons de in 1586
door de gezworen landmeter Simon Dammasz
van Dueren getekende kaart van Willemstad
(afb. 4). Hier wordt een traditionele kerk
getoond maar in 1586 stond, er geen kerk in
Willemstad! Later is hier de eerste echte
protestantse kerk van ons land gebouwd, deze
had een achthoekige vorm en werd eerst in
Afb. 4.
2 Niet geodeten realiseren zich vaak niet dat, wanneer uit meetgegevens een oppervlak berekend kan worden, dit nog niet altijd
getekend kan worden!
3 Kaartboek van het Baljuwschap van Naaldwijk met een inleiding door M. Kok. Alphen aan den Rijn 1985.
4 Kaartboek van Maasland van Jan Potter met toelichting. Maasland 1991
