1607 in gebruik genomen.5 De getekende kerk
lijkt dus in geen enkel opzicht op de kerk die
daar later gebouwd is. 1
Bij /anJkaarten zijn de gebouwen echter
bijzaak. Deze behoeven dus niet juist getekend i
te zijn, een nauwkeurige afbeelding kan de kaart 1
verfraaien, maar dat is alles. Een uitzondering
zijn misschien de fraaie, grote decoratieve
kaarten die de besturen van Hoogheemraad- 1
schappen hebben laten maken. Hier kan het i
bestuur een juiste weergave geëist hebben. i
Is bij het meeste karteerwerk de nauwkeurige 1
weergave van gebouwen meestal geen vereiste,
anders is dit bij triangulatiewerk en het water
passen. Hier moest de landmeter gebouwen, of
gedeelten daarvan, wèl juist weergeven.
In de Franse tijd is in de periode 1802 tot 1811
door de latere luitenant-generaal baron
Krayenhoff een driehoeksmeting uitgevoerd
ten behoeve van een grote algemene kaart van
Nederland, later genoemd de Kaart van
Krayenhoff.
Zo'n driehoeksnet is een denkbeeldig net van
grote driehoeken, waarmede ons land bedekt
werd. Hierbij waren de hoekpunten meestal
kerktorens. Op die torens werden hoek
metingen naar de andere torens verricht. Nadat
ergens een lange afstand bepaald was kon dit
net doorgerekend worden en werd de onder
linge ligging nauwkeurig bekend. Zo werd ons
land bedekt door een netwerk van vaste punten.
Wilde men nu bij het meten op de juiste torens
richten dan moest natuurlijk de vorm bekend
zijn, vandaar dat er tekeningen van die torens
gemaakt moesten worden. Bovendien moesten
ook bepaalde meetgegevens vermeld worden.
Het is mij niet bekend of er tekeningen van de
torens van het net van Krayenhoff bewaard zijn
gebleven en waar die zouden kunnen zijn.
Na de nederlaag van Napoleon en de vereniging
van de Nederlanden is men bezig geweest met
de uitbreiding van het net in het huidige België.
Triangulatiewerk is daar onder andere uit
gevoerd door de kapitein - ingenieur J. Erzey
In zijn waarnemingsboek over de periode 27
augustus 1815 tot 16 juli 1821 staan diverse
tekeningen van door hem gebruikte torens,
zoals de toren van de O.L. Vrouwekathedraal
in Antwerpen (afbeelding 5). Hieruit blijkt dat
Erzey geen onverdienstelijk architectuur
tekenaar was.
Nader onderzoek zal nog moeten uitwijzen of er
nog meer waarnemingsboeken met tekeningen
bewaard zijn gebleven.
In verband met verhoogde nauwkeurigheids-
eisen werd in 1885 aan een nieuw net
begonnen. Dit werk werd in 1928 voltooid. Dit
net van de Rijksdriehoeksmeting of R.D. vormt
nog steeds de basis van alle meetwerkzaam-
heden in ons land. De bijhouding van dit net
Afb. 5.
Driehoeksmeting of triangulatie
M. van Rooijen (red.). Steden des Tijds. Utrecht 1990, p. 39 - 48.
13
