een aantal hoogtemerken waren nu twee
hoogten bekend nl. de oorspronkelijke en de
verbeterde. Aangezien deze getallen uitgedrukt
werden t.o.v. hetzelfde peil (dus geen nieuw
vergelijkingsvlak) besloot men de verbeterde
hoogten aan te geven met Normaal Amster
dams Peil ofwel N.A.P. en niet Nieuw Amster
dams Peil, zoals vaak gezegd wordt.
Het Amsterdams Peil was vastgelegd d.m.v.
groeven in een aantal Amsterdamse sluizen.7
Bij de metingen voor de verspreiding van dit
peil moest ook op andere plaatsen de hoogte
vastgelegd worden. Daartoe werden in
daarvoor geschikte gebouwen hoogtebouten in
muren aangebracht. In het westen waren dat
vooral stevig gefundeerde gebouwen zoals
kerken, stadhuizen, gemalen, sluizen, enz. Op
zandgronden in het zuiden en oosten van ons
land was elk goed gebouwd object geschikt.
De plaats van die bouten werd door nauw
keurige schetsen, in sommige gevallen zelfs
fraaie aquarellen vastgelegd.
■J-A
Jn
PÜ d' - e.aC
'-r
Afh. 7.
Afb. 8.
Bij de Meetkundige Dienst van de Rijkswater
staat zijn een aantal waterpasboekjes met
afbeeldingen bewaard gebleven.
Hierbij zijn staaltjes van fraai teken- en
aquarelwerk. Men krijgt soms de indruk dat de
landmeter meer plezier had in het schilderen
dan in het meten...
Afbeelding 7 toont een schets van de toren van
de Grote of Sint Gertrudiskerk in Bergen op
Zoom, 1880. De bout zit hier achter het hek,
links van de ingang, op de schets met rood
aangegeven. Rechts boven een detail van de
bout met de twee zg. referentiemerken. Deze
tekening loopt over twee bladzijden vandaar
dat een klein deel van de toren op de schets
niet goed te zien is.
In een ander waterpasboekje heeft een land
meter niet alleen geschetst waar de bout in de
zijgevel van het stadhuis van Enkhuizen zit
maar ook hoe zijn assistent de bout aanbrengt,
afb. 8.
In de waterpasboekjes vindt men niet alleen
kerken en stadhuizen maar ook kastelen,
boerderijen, dijkhuizen, een veerhuis, een
herberg en een uitwateringsduikersluis. Slechts
in een beperkt aantal boekjes is de naam van
de maker te vinden, zoals die van een zekere
Jn JA C (V/
t, l 'lL
7 P.l. van der Weele. De geschiedenis van het N.A.P. Delft 1971P. Wijnterp. De eerste nauwkeurigheidswaterpassing van
Nederland (1875 - 885). Delft 1993
