Honderd jaar III W (1)
Jan Polman en Henk Zorn
Inleiding
Na een bestaan van het Nederlandse Kadaster
van circa 80 jaar werd in 1902 een "Hand
leiding Technische Werkzaamheden van
kadastrale hermetingen uitgegeven.
"Henneten is een term die pas in de loop van
de 19e eeuw betekenis kreeg. Aanvankelijk was
men van mening dat bijhouden van de
oorspronkelijke meting voldoende zou zijn.
Het J'eit dat deze eerste HTW nu 100 jaar
geleden verscheen was aanleiding om iets te
schrijven over de geschiedenis van de HTW.
Dit artikel verschijnt in twee delen. In dit
eerste deel wordt aandacht besteed aan enkele
ontwikkelingen in de 19e eeuw voorafgaande
HANDLEIDING
Technische Werkzaamheden
KADASTRALE HERMETINGEN.
Afb. 1. Titelpagina HTW 1902
aan de publicatie van de eerste HTW in 1902.
Daarna bespreken wij de totstandkoming van
de HTW's van 1902 en 1938. In het volgende
nummer van dit tijdschrift zal het tweede deel
van dit artikel verschijnen dat zal handelen
over de HTW's van 1956 en 1996.
Het begin
Noch in het land van Gemma Frisius en
Snellius, noch in dat van Delambre en Méchain
werd bij de kadastrering voorgeschreven de
gemeentelijke driehoeksnetten aan te sluiten
aan het landelijk net.
Er was haast bij de opmetingen: wat Napoleon
beval moest gebeuren en snel.
Na de restauratie in Nederland, zou men zeggen
dat er hier niet meer zo'n grote druk op het werk
stond, maar er werd niet opnieuw over nagedacht
en de metingen moesten voortgaan (of: gedeelte
lijk herhaald) zoals in het Franse Recueil
Méthodique' (RM) was voorgeschreven.
Nu was het met de toen beschikbare middelen
bepaald niet eenvoudig om een lokaal net aan
het net van Krayenhoff aan te sluiten, we zullen
de toenmalige regelaars daar niet hard om
vallen.
In het RM staan maar weinig instructies over
hoe de metingen moesten worden uitgevoerd.
Over de in te richten administratie is het RM
veel uitvoeriger. Dat vond men kennelijk veel
belangrijker.
Wel vindt men er voorgeschreven dat in iedere
gemeente een driehoeksnet moest worden
gemeten, aangehangen aan de lokale meridiaan.
Er staat dat de "hoofdlijn gericht" moest
worden. Vermoedelijk sprak het vanzelf dat
daartoe een kompas gebruikt werd.
Wat betreft het gebruik van "werktuigen"
(Frans: instruments) staan er voorschriften in
betreffende het ijken, maar men treedt weinig
in bijzonderheden.
Wel staat in het RM dat het gebruik van de
passer "strengelijk verboden" is. In het Frans
VOOR DE
VAN
o&>8>®4<9c=
'S GRAVENHAGK
1002.
1 Recueil Méthodique des Lois, Décrets, Règlements, Instructions et Décisions sur Ie Cadastre de la France. Traduit et imprimé par
ordre du Conseiller d'État, Intendant Cénéral des Finances et du Trésor Impérial en Hollande. Se trouve chez Moorman et Comp.
Amsterdam, Warmoestraat no. 200. (1812).
