onderdeel van een gemeente en zeker niet aan
een gebied dat de grenzen van een gemeente
overschrijdt.
De Vereniging voor Kadaster en Landmeetkunde
In een uiterst leesbaar artikel van Hoffman6
wordt een beeld gegeven van de activiteiten
van de Vereniging voor Kadaster en Land
meetkunde (K&L) in de periode van 1884 (het
oprichtingsjaar van K&L) tot 1903.
Bij de oprichting van de vereniging voor K&L
werd als doelstelling geformuleerd het ont
wikkelen van het Kadaster in brede zin. In het
openingsartikel van het eerste nummer van het
tijdschrift voor K&L7 wordt "Ons Doel" door
I. Boer Hzn 1853) als volgt toegelicht:
"Het wordt door niemand weersproken dat ons
kadaster grove gebreken aankleven, gebreken
die zonder hervorming der grondslagen,
gepaard met geheele technische vernieuwing,
niet kunnen worden weggenomen. Deze
hervorming en vernieuwing is echter een
veelomvattende taak, die, zullen zij op
degelijke wijze tot stand komen, jaren van
voorbereiding en tientallen jaren voor uit
voering vorderen
Sindsdien heeft de Vereniging voor K&L
voortdurend gepoogd de betekenis van het
Kadaster onder de aandacht te brengen en
maatregelen te bevorderen ter verbetering van
de situatie.
Reeds in de le Jaargang van het tijdschrift
vinden we een artikel dat bericht over en
verklaart hoe het kadaster in Pruisen werkt en
waarin wordt opgemerkt dat het noodzakelijk
is voor de landmeter van het Kadaster zich
daarvan op de hoogte te stellen. In alle
volgende jaargangen vinden we technische
artikelen die gezamenlijk de omvang van een
leerboek der landmeetkunde hebben.
Er werd alom geklaagd dat van het Ministerie
uit zo weinig ondernomen werd om de moderne,
wetenschappelijke procedures ingang te doen
vinden. Het is dan ook zeker dat de totstand
koming van de eerste HTW voor een belangrijk
deel te danken is aan de opstelling van en de
publicaties in 'K&L'.
De eerste HTW
In 1898 kregen de ingenieurs-verificateur van
de Minister van Financiën de opdracht voor
schriften te maken voor vernieuwing van het
Kadaster. Zij benoemden uit hun midden het
driemanschap A.W.E. Kwisthout, J.P.L.
Soutendijk en J.T. Hessels om aan deze
opdracht vorm te geven.
Dit driemanschap voltooide in maart 1902 de
eerste "Handleiding voor de Technische Werk
zaamheden van Kadastrale Hermetingen".8
Het boekwerk, formaat 14x2lcm, telde 34
bladzijden tekst en 25 bladzijden voorbeelden
van formulieren voor de waarnemingen en
berekeningen.
Deze eerste HTW was duidelijk geïnspireerd
door de Pruisische "Anweisungen IX vom 25
Oktober 1X81
Aansluiting op het landelijk net wordt nu voor
geschreven. Interessant is dat de coördinaten
van het nulpunt (Amersfoort) toen verschoven
werden over 150 km en 160 km. De uitkomsten
van de driehoeksmeting van de Rijkscommissie
waren nog niet alle bekend. Hoeken worden
gemeten in het 400B' systeem, berekening
geschiedt met logaritmen in 5 of 6 decimalen.
De methode der kleinste vierkanten werd voor
driehoekspunten voorgeschreven.
De meeste voorschriften en toleranties berusten
op ervaring, wellicht meestal Pruisische erva
ring. Een theoretische motivatie werd en kon
ook niet worden gegeven.
Een nationaal monument was het echter niet
volgens Hoffman: een onbegrijpelijk antwoord
op de rijke literatuur die ons tijdschrift biedt.
Daarentegen steekt Heines jaren later een
pluim op de hoed van de schrijvers ter gelegen
heid van het 50 jarig bestaan van de Vereniging
voor K&Ll):
Hoffmann, C.W. Een terugblik op negentien jaren van Verenigingsleven. Tijdschrift voor K&L 1903, p. 145-174.
7 Boer I. Hzn. Ons Doel. Tijdschrift voor K&L 1885, p. 2.
Hessels J.T., Kwisthout A.W.E.Soutendijk J.P.L. Handleiding voor de Technische Werkzaamheden van kadastrale hermetingen.
Uitgave van het Ministerie van Financiën, 's Gravenhage 1902.
Heines J.M.H. Onze relaties met het buitenland, beschouwing over internationale invloeden en betrekkingen, ter gelegenheid
van het 50 jarig bestaan van de Vereniging voor K&L. Tijdschrift voor K&L. 1934, p.288.
T
