rende het dorp Zwijndrecht uit 1819 van
waterstaatsingenieur A.C. Kros is in GBKN-
termen deels een vroege 'nietjeskaart', maar
geeft ook noklijnen weer. (Dat fenomeen op
grootschalige kaarten is dus ouder dan de
luchtfotogrammetrie
Materiaal van spoorwegen en kanalen hangt
er ook volop. Vermeldenswaard is een kaart
van het Hollandsch Diep met alternatieven
voor de geplande spoorwegverbinding: via
een vaste brug of met een spoorwegveer
(1867). Zelfs landingsbassins voor de stoom-
vlotten zijn ingetekend, maar er lag in 1871
toch een brug.
Aardig is ook het nooit uitgevoerd ontwerp
voor de indijking van de Zuiderzee èn de
Friese Wadden door de Belgische ingenieur J.
Wenmaekers uit 1876. Er is niet alleen
overheidscartografie: dr H. Blink van de
Nederlandsche Heidemaatschappij maakte in
het begin van de 20e eeuw een 'Kaart der
woeste gronden in Nederland' en die zal niet
voor het behoud daarvan bedoeld zijn geweest.
De expositie zij van harte aanbevolen. "Met
name detailkaarten hebben een onweerstaan
bare aantrekkingskracht", zegt een paneel over
topografische kaarten, dat verder uitlegt dat die
kaarten nu op basis van luchtfoto's worden
gemaakt. "Nederland liep in de eerste helft van
de 19e eeuw voorop in het vervaardigen van
topografisch zeer betrouwbare kaarten. In die
tijd stond de kaartenmaker nog oog in oog met
het landschap." Dit vervolg zullen insiders -
ook bezoekers van de HC-donateursdag 2002 -
die weten van topografen op dienstfietsen met
pencomputers en orthofoto's vast voor lief
nemen.
Er zijn naast kaarten ook foto's en voorwerpen
en naast de basis uit het Nationaal Archief ook
aanvullingen van elders. Een lesboek voor
topografisch tekenen (1838) en voorschriften
bij het maken van kaarten (1856) zijn zo uit het
Legermuseum te Delft. Naast op kaarten zijn
op pakweg schilderijen van de Haagse School
en in boeken van Jac. P. Thijsse nog volop
grazige weiden te zien. Ook het fietsvaandel
van de wielrijdersvereniging Scaldis uit
Middelburg en vroeg ANWB-materiaal mogen
worden gememoreerd.
Het Haags Historisch Museum, Korte
Vijverberg 7 te Den Haag is geopend op
dinsdag t/m vrijdag van 11-17 uur, zaterdag en
zondag van 12-17 uur.
Adri den Boer
Fragment "Kaart der Nauwkeurige situatie van de Fronten der Huizen &c: langs het gedeelte des Groten
Wegs No 7, traverseerende het dorp Zwijndrecht van A.C. Kros, 1819
1<>
