beschermheer van de Academie. Vandaar de
naam van dit vertrek: de Prinsenkamer. Uit de
Academie ontstond in 1864 de Polytechnische
School, die in 1905 overging in de Technische
Hogeschool die gelijk is gesteld aan de
Universiteiten. Over de geschiedenis van 'OD
95' is door het IIHE in 1987 een boekje uitge
geven, geschreven door de Delftse historicus
Peter van de Krogt. In 1875, in de tijd van de
Polytechnische School dus, startte de Eerste
Nauwkeurigheidswaterpassing. Het voorbe
reiden en rekenen gebeurde in Oude Delft 95.
A'AP
Vervolgens ging Wakker nader in op de
geschiedenis van het Amsterdams Peil, het
Normaal AP en de nauwkeurigheidswaterpas
sing geleid door Cohen Stuart.
Wakker stelde dat voor een goed beheer van
het water een zorgvuldig vastgelegde
peilschaal nodig is. Aan de hand van zo'n
'peil' kan men afspreken wanneer er water in-
of uitgelaten moet worden en hoe hoog de
dijken dienen te zijn. Sinds het einde van de
middeleeuwen hebben waterschappen dan ook
eigen peilen ingesteld. Zo'n peil is zichtbaar
gemaakt door een groef in een referentiesteen.
Nadat de regering van de Bataafse Republiek
in 1798 een centrale Waterstaatsdienst had
opgericht, ontstond er behoefte aan een natio
naal peil. Omdat in Amsterdam het Stadspeil
zeer goed was vastgelegd, is dit peil overge
bracht naar andere delen van Nederland. Dat
project stond onder leiding van de Generaal
der Genie C.R.T. Krayenhoff. Hij gebruikte
daarvoor waterpasinstrumenten, die waren
ontworpen en gemaakt door de beroemde
Delftse instrumentmaker Onderdewijngaart
Canzius. Geleidelijk aan zijn zo alle water
peilen van waterschappen aan het Amsterdams
Peil (AP) gerefereerd. In de tweede helft van
de 19e eeuw bleek echter dat de bestaande
peilmerken onderling grote en ontoelaatbare
verschillen vertoonden. Een aantal geleerden
uit Delft en Leiden vond daarom dat er
opnieuw gewaterpast moest worden. In 1874
wendde dc Duitse Regering zich tot de
Nederlandse Regering met het verzoek om het
Duitse waterpasnet te mogen aansluiten op het
alom befaamde Amsterdams Peil. De toenma
lige directeur van de Polytechnische School te
Delft, de wiskundige en geodeet Dr. Lewis
Cohen Stuart, vond dit een uitgelezen idee om
tegelijkertijd het Amsterdams Peil te contro
leren. Van deze eerste directeur van de Poly
technische School, die een directe voorloper is
van de huidige Technische Universiteit Delft,
hangt hier in de Prinsenkamer van het 1HE
trouwens een fraai schilderij. Volgens Wakker
behoort dit schilderij eigenlijk een plaats
binnen de TU Delft te krijgen!
De werkzaamheden voor dc Eerste
Nauwkeurigheidswaterpassing startten in 1875
onder leiding van Cohen Stuart; het werk is
uitgevoerd door civiel-ingenieurs van de
Polytechnische School. In eerste instantie zijn
de berekeningen uitgevoerd in het hoofdge
bouw van de Polytechnische school. (Oude
Delft 95). Later is een apart gebouw gehuurd.
Voor deze waterpassing is onder leiding van
Cohen Stuart een speciaal waterpasinstrument
ontwikkeld, waarvan wederom door de gebroe
ders Caminada uit Rotterdam een groot aantal
exemplaren is gemaakt (zie de collectie van de
afdeling Geodesie). In 1878 overleed Cohen
Stuart plotseling. Dc regering benoemde
daarop de Rijkscommissie voor Graadmeting
en Waterpassing, die het werk moest voort
zetten. In het begin is veel aandacht besteed
aan dc verbindingen van het Amsterdams Peil
naar Duitsland (hun 'Normal Null'). Later zijn
deze werkzaamheden uitgebreid over heel
Nederland. Het duurde uiteindelijk 10 jaar
voordat alle trajecten waren gewaterpast.
Tijdens de berekeningen bleek dat er forse
verschillen waren tussen de oude Amsterdams
Peil hoogten en de opnieuw bepaalde waarden.
Daarom is besloten om aan dc oude
Amsterdams Peil merktekens een nieuwe
hoogte toe te kennen. Om verwarring te
verkomen, is een nieuwe naam geïntroduceerd:
het 'Normaal Amsterdams Peil' (NAP). De
toevoeging 'normaal', die iets te maken heeft
met het wiskundige begrip 'gemiddelde', is
een Delftse vinding! Voor het vastleggen van
dit NAP in diverse gebouwen in Nederland,
zijn speciale merktekens vervaardigd. Deze
zijn door ervaren metselaars geplaatst. Eén van
de waterpastrajecten ging langs Delft, en
zodoende is ook in dit voormalige hoofdge
bouw van de Polytechnische School een
merkteken geplaatst, dat nog bijna geheel in
