IJkbasis Loenermark
Uitzetten van "wegschloten
"Wegschloten zu messen" kan niet anders
betekend hebben, dan het uitzetten van de
wegsloten van de nieuwe wegen van het Bildt,
die nog tot op heden de hoofdkavelstructuur
van het Bildt vormen. Dat in de jaren 1505/'08
na de afsluiting de aanleg van de wegen voort
varend ter hand is genomen blijkt uit het feit,
dat in het register van de jaren 1505 en 1506 er
zelfs een afzonderlijk hoofdstukje is
opgenomen, waarin de uitgaven van het graven
van "wegschloten" zijn verantwoord. Na 1506
zijn er behalve de uitgaven aan Jan Truyde
geen vermeldingen van uitgaven aan
"Landmessern" genoteerd. Daarmee houden de
landmeetkundige activiteiten in het Bildt nog
niet op, want de bewaard gebleven correspon
dentie van 1508/' 10 tussen de bestuurders in
Leeuwarden en hertog George in Dresden heeft
met enige regelmaat ook de opmeting van het
Bildt als onderwerp. Over dit onderwerp en
over de gebruikte maten wellicht wat meer in
een volgende aflevering.
- Inventaris van stukken betreffende het bestuur
van de Saksische hertogen over Friesland.
(1488) 1498-1515 (1520) - FryskeAkademy,
Ljouwert 1998
- Berns, J.L. Transcriptie stukken
Hauptstaatsarchiv Dresden CK 6007/6008
Ryksarchyf Fryslan Leeuwarden.
- Sannes, H. Geschiedenis van Het Bildt,
Franeker 1951-1956.
Frans Jansen
In de aanloop naar de verkiezingen voor de
Provinciale Staten op 11 maart jl. werd op
TV Gelderland een gesprek uitgezonden met
Jan Kamminga, de commissaris van de
Koningin in Gelderland. De CvK werd aan
de tand gevoeld over de kennis van zijn
provincie. Hem werd onder andere de vraag
gesteld of hij wist waar de standaardmeter
was te vinden. Kamminga antwoordde
zonder aarzelen dat deze zich bevindt op de
Loenermark. De presentator vulde daarop
aan dat deze voorziening wordt beheerd
door de Rijks Geologische Dienst (nu:
Nederlands Instituut voor Toegepaste
Geowetenschappen TNO, red. HC). Hier
lijkt zich een typisch geval van de klok en de
klepel voor te doen. Dit gesprek is aanlei
ding om eens nader in te gaan op de geschie
denis van de basis in de Loenermark en de
huidige functie van de ijkbasis. Wie de feite
lijke beheerder is op dit moment wordt
misschien niet direct duidelijk, maar het is
beslist niet de Rijks Geologische Dienst. Wat
de historie betreft kunnen we niet beter
worden geïnformeerd dan door een vrije
vertaling te geven van de in 1964 door de
Nederlandse Commissie voor Geodesie
uitgeven publicatie (in de zgn. groene reeks)
"Standard base Loenermark" b Met name
hoofdstuk 1 van deze uitgave behandelt de
oorspronkelijke gedachte om te komen tot
een ijkbasis en de aanleg daarvan.
Op de 10e General Assembly of the Union
Géodésique et Géophysique Internationale
gehouden Rome is op voorstel van Sectie I,
Triangulatie, een resolutie aangenomen waarin
onder andere wordt voorgesteld om in ieder
deelnemend land een ijkbasis aan te leggen
volgens de "Vaisala methode" om zodoende
alle netwerken van een uniforme schaal te
verzekeren en tevens om invardraden en geodi-
meters te kunnen kalibreren.
Naar aanleiding van dit besluit stuurt de direc
teur van het Finse Geodetische Instituut,
prof.dr. W. Heiskanen, op 15 januari 1955 een
brief aan de Secretaris-Generaal van de
Association Internationale de Géodésie, prof.
P. Tardi, waarin hij voorstelt dat het Centrale
Bureau de organisatie coördineert omdat het
Bronnen
"Standard base Loenermark" Hoofdstuk 1, geschreven door prof. ir. G.J. Bruins
