Nieuwsgierig en argwanend als zij waren,
wierpen Oudemans en Schols zich op
Stamkarts intellectuele nalatenschap. Was
Oudemans' oordeel over Stamkarts basis en
basisvergrotingsnet niet ongustig, 'angry
young man' Schols liet van de hoekmeting
door de overledene geen spaan heel. Volgens
hem was de in 1866 geleverde Pistor
Martins theodoliet voor het werk volkomen
ongeschikt, in slechte toestand, door Stamkart
niet op kwaliteit beproefd, noch zorgvuldig
gejusteerd en ook niet deskundig gebruikt. Ook
met de kleinere theodoliet zou Stamkart niet
oordeelkundig zijn omgegaan en van de
methode van de kleinste kwadraten had hij,
evenals Krayenhoff, niets begrepen. Stamkarts
Afb. 6. Prof. dr. Ch.M. Schols (1849-1897) gaf
leiding aan de rijksdriehoeksmeting en
verwierf het gebouw Kanaalweg 4. Coll. NCG.
hoekmeting voldeed bij lange na niet aan de
Europese eisen en was in feite slechter dan die
van Krayenhoff, aldus Schols. Deze ontwierp
een nieuw primair net, waarvan 65 van de 106
punten - hoe kan het ook anders in het vlakke
Nederland, waar je het hoofdzakelijk moet
hebben van kerktorens - waren ontleend aan
Krayenhoff. Door gebrek aan middelen -
impliciet verwijzend naar het werk van Gemma
Frisius en Snellius, moest de RCGW Binnen
landse Zaken er nog aan herinneren dat de
methode van de driehoeksmeting in Nederland
"haren oorsprong genomen heeft" - zou het
1885 worden voordat aan de verkenning van de
met nieuwe theodolieten van het fabrikaat
Wanschaff uit te voeren Rijksdriehoeksmeting
(RD) kon worden begonnen. Maar dit niet
vóórdat Bosscha, zeer tot ongenoegen van de
minister, via het hem bekende liberale Tweede
Kamerlid mr. A. van Delden - in 1872-'74
minister van Financiën - parlementaire druk op
de regering had uitgeoefend. De tekst van de
brief aan Binnenlandse Zaken vond een
plaatsje in de eerste jaargang (1885) van het
Tijdschrift voor Kadaster en Landmeetkunde
('K&L'). In 1886 kreeg Schols, evenals destijds
Cohen Stuart, in Leiden een ere-doctoraat.
Inmiddels was in 1885 de primaire water
passing voltooid en kon de verdere zorg voor
het hoogtenet aan de Algemene Dienst van de
RWS worden toevertrouwd. Na het overlijden
van Cohen Stuart had Van de Sande
Bakhuyzen de leiding over de waterpassing op
zich genomen, in de laatste jaren bijgestaan
door de jonge veelbelovende civiel-ingenieur
C. Lely (geb. 1854). Helaas kon de RCGW
zich er niet op beroemen deze 'bedwinger van
de Zuiderzee', die in 1907, samen met o.a.
oud-premier A. Kuyper, Bosscha en Van
Diesen, het ere-doctoraat van de TH Delft
verwierf en sedert 1895 lid was van de KAW,
ook als lid in haar midden te hebben gehad.
Als minister van Waterstaat deed Lely na het
hoge water van 1916 nog met succes een
beroep op zijn vroegere chef Van de Sande
Bakhuyzen (inmiddels emeritus hoogleraar,
maar nog steeds voorzitter van de RCGW) om
ook de Staatscommissie voor de hoge storm
vloeden op de Rotterdamse Waterweg voor te
zitten, die moest onderzoeken in hoeverre de
werken aan de benedenrivieren, in het
11
