Het metrieke stelsel en de Meridiaan van Parijs'
T H I E N D E
By ChriftofFel Plantij n.
D E
Lecrende door onghclioordc lichricheyc
allen rekeningen onderden Mcnfclien
noodtch vallende, afveerdighendoor
heele ghctalcn fonder gliebrokcncn
Befchreven door Simon Stevin
van Brug^he
Tot leyden,
Wefende gbegheven Thiendetal te TMe-
nichvtddtgben, ende Thiendetal éMenich-
Vtdder: haer Vytbreng te vinden.
blijft
Cl
3 i s 7
89 46
8
@©©G©
Henk Zorn
Het tientallig stelsel
Tot ongeveer 1250 was de romeinse schrijf
wijze voor getallen in dit deel van de Wereld in
algemeen gebruik. In India, later ook in de
Arabische wereld, was toen al eeuwen het
tiencijfersysteem, met de nul, in gebruik. Dat
systeem was waarschijnlijk al aan velen in
Europa bekend, maar pas sedert circa 1250
werd het hier algemeen.
M. D. L X X X V
Simon Stevin constateerde dat in een getal de
plaats van het cijfer de waarde bepaalt. In een
getal 367 bijvoorbeeld, staat de 3 voor 3 maal
100, de 6 voor 6 maal 10 en de 7 voor 7 maal
1.
Wellicht was dit in de 16e eeuw al gemeen
goed, maar Stevin kwam op het idee om
getallen naar rechts voort te zetten: na de 7 die
de eenheden aanduidt een cijfer dat het aantal
16 S. Stevins
Hl. VOORSTEL VAN DE
Menichvvldichinghe.
•T- G H E g h e v e n. Het fy Thiendetal te Mc-
1 nichvuldighen 31 (5) j (1) 7 (2 ende het
ThiendetalMcnichvulder 8 94(f>6(5Tb e-
g H 1E r d e. Wy moeten haer Vytbreng vinden,
V'tRCKiN g.Men lal
dc gegevé getale in oir-
den (lellen als hier nevé,
Meniehvuldiger.de naer
degetneene maniere van
Menichvuldighcn met
heele ghetalen aldus
Gheeft Vytbreng door 2
het 3*, Prcb. on (er Fran.
Arith.) 29137112: Nu
om te weren wat dit fijn,
men fal vergaderen beyde dc laetfte gegeven teec-
kenen.welckcreen is(i, ende her ander oock (2,
maccken tfamen waer uyt men befluyten fal,
dat dc laetfte cijffer des Vytbrengs is welckc
bekent wefênde (oo fijn oock Com haer volghendc
oirden) openbaer alle dander, Indervoughen dat
29 1 3@71(2; 2 1©» fij" het beghcerde
Vytbreng. Bf.wys, Het ghegheven Thiendetal
te mcnichvuldighen 3 2 5 7 (3doet (als
1 9 j
3 o 2
3 1 3
3 6
4 2
57122
1 Dit is een weergave van de Powerpointpresentatie, vertoond op de reünie van geodeten op Papendal augustus 2003. Het is niet
doenlijk om alle afbeeldingen hier af te drukken. Daarvoor in de plaats vermeld ik hier wat meer feiten.
I(>
