Jean Henri van Swinden (1746-1823)
maar decimaal te verdelen. De delen in (D zijn
"cleen ghenouch" (37 mm), maar soms zullen
toch ook de delen in (D nodig zijn.
Omdat de meeste landmeters niet de roede
gebruiken maar een ketting van drie, vier, of
vijf roeden en op de stok van het rechtkruis vijf
of zes voeten verdeeld in duimen hebben
getekend, "Sulcx mueghen sij hier oock doen,
alleenlick voor die vijf ofte ses Voeten met
haren Duymen, stellende vijf ofte ses Eersten
met haren Tweeden". Hij beval aan om bij de
aflevering aan de opdrachtgever de uitkomsten
weer naar voeten cn duimen te herleiden,
waarvoor hij ook een rekenvoorbeeld gaf.
Stevin doet geen aanbevelingen om een
eenheidsmaat in te voeren, hetgeen in de
gegeven omstandigheden verstandig was.
Daarvoor was de tijd nog niet rijp.
Oude eenheden
Er waren eens, en nog niet lang geleden,
onnoemelijk veel eenheden voor lengten,
oppervlakten en gewichten. Die werden onder
verdeeld in kleinere eenheden, maar nooit in
tienen! In een klein land als Nederland was
het, wat dat betreft al een chaos. Schrijvers
over de geschiedenis kunnen niet zonder een
boekje zoals dat van VerhoefiP, waarin de
Jean Henri van Swinden werd op 8 juni 1746 geboren in Den
Haag als zoon van Philippus v. S. en Marie Anne Tolozan.
Hij werd in 1763 ingeschreven aan de Leidse Universiteit, om
rechten te studeren.
Hij had echter veel meer belangstelling voor de exacte vakken.
In 1765 werd hij candidaat in de wijsbegeerte en daarna liet hij
de rechten studie varen.
In 1766, na zijn promotie op een dissertatie over de zwaarte
kracht werd hij benoemd tot hoogleraar te Franeker in de
filosofie, de logica en de metafysica.
Hij werd internationaal bekend om zijn onderzoeken op het
gebied van (aard)magnetisme.
In 1785 werd hij hoogleraar aan de Amsterdamsche
Doorluchtige School om onderwijs te geven in wijsbegeerte,
wis-, natuur- en sterrekunde.
Van hem zijn de woorden:
Overal waar ongelijkheid van Maaten plaats heeftis er gelegenheid tot misleiding: dit is
onvermydelijk, en is in den aart der Menschen gelegen: die misleiding drukt altyd de
minvermogenden
Het is waarschijnlijk aan hem te danken dat het Koninkrijk de Nederlanden de eerste staat was
die het metrieke stelsel blijvend invoerde.
Zijn belangrijkste pubicatie was: Verhandeling over volmaakte maaten en gewigten. 1802,
700 bladzijden
Literatuur:
Bot, J. en R. Muijlwijk. Jean H. van Swinden. In: Van Stevin tot Lorentz, Portretten van
Nederlandse natuurwetenschappers. Amsterdam 1980. ISBN 80 6434 009 9.
3 Verhoeff, J.M. De oude Nederlandse maten en gewichten. Amsterdam 1983. ISBN 90 40389 07 X
18
