Historisch Nieuws: gezien
in Nijmegen
een verdieping lager ook een kijkje te nemen
bij de vitrine met hoekmeetinstrumenten in de
vaste collectie.
Bezoek zij van harte aanbevolen! Het
Universiteitsmuseum is gevestigd aan de
Lange Nieuwstraat 106 te Utrecht. De
openingstijden zijn dinsdag tot en met zondag
van 11-17 uur. Zie ook www.museum.uu.nl.
Adri den Boer
In museum Het Valkhof te Nijmegen: Tentoon
stelling 'Vogelvlucht van oud Nijmegen', de
gerestaureerde plattegrond van landmeter
Hendrik Feitman. Ter gelegenheid van de
voltooiing van de restauratie van dit in 1668
door landmeter Feitman op doek vervaardigd
Vogelvluchtplan van Nijmegen - zeldzaam in
Nederland - presenteerde het museum tot en
met 27 maart 2004 de tentoonstelling
'Vogelvlucht van oud Nijmegen'. Historische
geschriften van het Nijmeegs stadsbestuur
geven een uniek inzicht in de ontstaans
geschiedenis van de plattegrond. Ook het
Bureau Architectuur en Monumenten van de
gemeente Nijmegen leverde een bijdrage aan
de tentoonstelling. Dit bureau heeft onlangs
een grootscheeps bouwhistorisch onderzoek in
de binnenstad uitgevoerd, waarbij het schilderij
van de Kleefse landmeter Feitman en het
Kadastrale minuutplan van 1822 een belang
rijke informatiebron vormden.
Vele verrassingen
Opmerkelijke verassingen kwamen aan het
licht tijdens de vijfjaar durende restauratie
door Jan Broekhoff en Jetske Mooijen. Het
schilderij, 2,5 meter bij 2,80 meter, werd bij
eerdere restauraties in 1878 en 1949 ingrijpend
veranderd. Na onderzoek met ultraviolette
straling en infrarood reflectografie bleken vele
delen van de stad Nijmegen - straten, poorten
en gevels - overgeschilderd. Losstaande
huisjes waren aan elkaar 'geverfd'met een
eenvoudig streepje, sommige gevels waren
zelfs voorzien van extra ramen. De Nieuwe
Haven aan de Waal was zelfs volledig
verdwenen. Onder oude verflagen bleek een
doorgang - met ophaalbruggetje - te zitten.
Boten, bleekvelden en schipmolens kwamen te
A fb. 1. Hendrik Feitman, Huizen onder aan de
Stikke Hezelstraat gezien vanaf de
Stevenstoren. Pentekening, 77x 274 mm, 1647-
1648 (uit: brochure Museumstukken nr 9:
Nijmegen in 1669 Vogelvluchtgezicht van
Hendrik Feitman).
voorschijn en bij de bastions aan de kade
doken wachthuisjes en kanonnen op. En de
gierpont kreeg zijn bootjes, die hem in de vaart
moesten houden, eindelijk weer terug. Ze zaten
verstopt onder een dikke, donkerbruine
verfstreep.
Begin 1646 wordt het Nijmeegs stadsbestuur
benaderd door de Amsterdamse uitgever Johan
Blaeu met het verzoek om een recent, nieuw
opgemeten plattegrond van hun stad toe te
zenden. Dit met het oog op door hem uit te
geven 'Theatrum Urbium totius terrarum',
Toneel der steden van de gehele wereld. Nadat
een opdracht hiertoe aan een zekere Mr. Jan de
Ridder op een teleurstelling is uitgelopen, sluit
op 10 juli 1647 een commissie uit de Raad een
overeenkomst met 'Hendrik Veltman schilder
tott Cleef'dat hij 'deze Stadt met die penne
pertinentelick sail afteickenen, und daervan
leveren twe Caerten, die eene klein, om in het
Caertboeck dat tott Amsterdam vuijtgegeven
sail worden, gestelt, ende die ander in een
groot plan, datt inde Raedtcaemer gehanghen
sal! worden Dit alles voor honderd daalder.
Opdracht
