Amir D. Aczel
HET RAADSEL
VAN HET
KOMPAS
H
bevat een toelichting door diverse auteurs en
een (soms erg beknopte) beschrijving van de
tentoongestelde objecten. Jammer is hier het
totaal ontbreken van foto's. De toelichtingen
van B en C zijn in het Frans.
In de vijfde sectie wordt onder E.24 de
Practyck des Lantmetens van Sems en Dou
genoemd. De informatie hierover is verwar
rend en in een aantal opzichten onjuist. Het is
te hopen dat de toelichting bij de andere oude
landmeetkundeboeken beter is'.
Het is spijtig dat ik niet op de hoogte was van
deze tentoonstelling, die gehouden werd in de
Nassaukapel van de Koninklijke Bibliotheek in
Brussel want daar was heel veel te zien wat de
moeite waard was, vandaar ook het betreuren
van het ontbreken van foto's.
Ondanks het feit dat een enkel onderwerp
specifiek Brussels is, en dus minder interessant
voor buitenstaanders, is deze catalogus de
moeite waard voor iedereen die zich interes
seert voor ons vakgebied. Het is echter jammer
dat diverse illustraties onduidelijk zijn omdat
op een goedkope manier is gekopieerd.
Amir D. Aczel - Het raadsel van het kompas.
Het intrigerende verhaal van de uitvinding
die de wereld veranderde. Amsterdam 2002,
ISBN 90 446 0024 9, 150 hl:..
Amir D. Aczel is wiskundige en hoogleraar
statistiek aan het Bent ley College,
Massachusetts, USA. Dit is min of meer het
verslag van zijn persoonlijke zoektocht naar
het ontstaan en de herkomst van het kompas.
Zijn verhaal begint in Amalfi, een stad in het
zuiden van Italië. Hier staat in het centrum een
standbeeld van een legendarische figuur:
Flavia Gioia. Deze zou de uitvinder zijn
geweest van het magnetisch kompas.Of hij
inderdaad heeft bestaan is aan twijfel onder
hevig, zeker is in elk geval dat hij het magne
tisch kompas niet heeft uitgevonden! Daarna
richt de schrijver zijn aandacht op de vraag hoe
de zeevaarders in de oudheid hun weg op zee
hebben gevonden zonder kompas. Kretensers,
Egyptenaren, Feniciërs, Romeinen, Polynesiërs
en Chinezen passeren de revue. Hier en daar
staan wel twijfelachtige 'statements', zoals op
p. 26 waar staat dat de jaarlijkse overstroming
van de Nijl elk jaar precies op hetzelfde tijdstip
plaats vond!! In het volgende hoofdstuk wordt
naar diverse Middeleeuwse handschriften
verwezen, waarin een verwijzing naar het
kompas is te vinden. Deze werd door de
Italianen Bussola genoemd. Onmiddellijk
daarna gaat de auteur weer terug in de tijd en
besteed hij aandacht aan de windrichtingen,
zoals die bij de oude volken werden genoemd
en gebruikt. Vervolgens komt hij weer in
Amalfi om daarna terug te gaan in de tijd naar
de Chinezen en de door hen uitgevonden en
gebruikte gemagnetiseerde naalden. In het
volgende hoofdstuk wordt de geschiedenis van
Venetië, van een eenvoudige nederzetting tot
een grote handelsmogendheid, beschreven,
volgens de auteur was dit alleen maar mogelijk
?<owFJHIHS
1 Voor de juiste informatie zie H.C. Pouls - De landmeter, Alphen a/d Rijn 1997, p. 246-251 en 283-285. Voor wat betreft de
Hollandse Cirkel, die hier ook genoemd wordt, zie mijn recente uitgave De landmeter J.P. Dou en de Hollandse Cirkel,
Delft 2004.
107
1
