Afb. 2. Pantometer Van Pelt (bj 1920) (Waterschap
Zeeuws- Vlaanderen).
bewaard gebleven. Terneuzen en Goes gaven
aan niets (meer) op dat gebied te bezitten,
Vlissingen en Middelburg beschikken alleen
nog over enkele vrij recente instrumenten,
d.w.z. Vlissingen een Koni waterpasinstrument
van Zeiss uit 1969 en een Theodoliet Th 2 van
hetzelfde merk uit 1970. Middelburg had nog
een Wild theodoliet type T2 uit 1970 en een
Zeiss afstandsmeter Elta 4 uit 1975.
Interessanter zijn de verzamelingen van de
beide bezochte Waterschappen.
Waterschap Zeemvse Eilanden
Het Waterschap Zeeuwse Eilanden maakte het
ons erg gemakkelijk, want men had juist een
eigen inventarisatie uitgevoerd waarvan we het
resultaat in zijn totaliteit hebben overgenomen.
Het is een uitgebreide en interessante ver
zameling waaruit duidelijk is te constateren dat
het huidige waterschap is ontstaan door samen
voeging van een aantal kleinere waterschappen,
waarmee onder andere het groot aantal gelijk
soortige instrumenten is te verklaren. Die
bestaat namelijk uit 6 sextanten (uit de perioden
van 1900 tot 1960), 12 waterpasinstrumenten
(zowel recente automatische instrumenten als
oudere typen met kipschroef, losse kijker en
omgekeerd beeld, met bouwjaren variërend van
ca 1900 tot 1975). Een mooi voorbeeld hiervan
is het waterpasinstrument van Ahrend uit 1920
(zie afb. 1Verder zijn er nog 8 équerres (al of
niet met paardenhaar in de kijkspleet), en
2 ijzeren kruizen (of winkelkruizen). Tenslotte
zijn er nog 2 hoekspiegels, een echoloodkist
met inhoud en enkele oude meetkettingen
bewaard gebleven. De instrumenten zelf zijn
inmiddels ondergebracht in het Zeeuws Archief
in Middelburg.
Waterschap Zeeuws- Vlaanderen
Het Waterschap Zeeuws-Vlaanderen (ontstaan
uit circa 200 kleinere waterschappen en
polders) heeft haar geodetisch erfgoed ook
zorgvuldig bewaard en, als waardering voor de
geodetische arbeid uit het verleden, tentoon
gesteld in een (afgesloten) vitrine in de entree
hal van haar kantoor in Terneuzen.
Het zijn vooral instrumenten uit een
verder verleden. Het jongste exemplaar
is een waterpasinstrument van Wild
(type NK2), een tachymeter (RDS) van
Wild, beide uit de zeventigerjaren) en
een Ott- planimeter (in doos) uit ca
1950. Uit oudere tijden zijn er enkele
koperen waterpasinstrumenten met
losse kijkers, kipschroeven en om
gekeerde beelden, twee équerres, één
sextant uit 1900 en twee ijzeren kruizen
(ook wel winkelkruis genoemd) uit
1920, die op een meetstok kunnen
worden geplaatst, waarmee dan
horizontale hoeken kunnen worden
gemeten. Een interessant en wellicht
uniek instrument is de pantometer
(bouwjaar omstreeks 1920), een
hoekmeetinstrument met een verticale
en een horizontale rand en een kompas,
merknaam Chr. Van Pelt, Breda, (zie
afb. 2)
Particuliere verzameling
Tenslotte liep ik in Zeeland ook nog tegen
een zeer gevarieerde particuliere verza
meling aan bestaande uit 16 verschillende
