Varia: Prins Bernhard opende in 1956 ITC-gebouw
mochten worden uitgevoerd en dat alleen in
bijzondere gevallen en dus niet tijdens het
normale gebruik. Dit betrof de volgende
controles en regelingen.
De tweede (horizontale) as staat loodrecht op
de eerste as en de vizierlijn staat loodrecht op
de tweede as. Dit moest op de bekende manier
worden gecontroleerd door draaiing van kijker
om de tweede as en het volgen van een
verticale draad met het snijpunt van de kruis
draden. Bij afwijkingen moest de helft worden
weggenomen met de correctieschroef van de
horizontale as. Als daarna de beschreven lijn
nog scheef staat ten opzichte van de verticaal
moest gecorrigeerd met de correctieschroeven
van het kruisdraden diafragma. Ik heb mij
afgevraagd hoe met deze summiere en ten dele
onjuiste aanwijzingen de regeling tot een goed
einde kon worden gebracht. Het buisniveau
moest worden gecontroleerd door de bel in te
spelen en daarna 3200 %o te draaien om de
verticale as en eventueel de halve uitwijking
weg te nemen. Hierbij wordt niet de verticale
stand van de eerste as genoemd maar de
horizontale stand van de randverdeling, de
richtlijn van het niveau wordt niet genoemd.
Bij de opstelling van het instrument wordt niet
verwezen naar de eenvoudige controle van het
niveau in 4 kijkerstanden. De controle op de
stand van de index van de verticale rand wordt
niet genoemd, hoewel deze wel regelbaar is.
Taalgebruik
In de Franse gebruiksaanwijzing wijkt de
gebruikte terminologie nogal af van hetgeen
gebruikelijk is b.v. optische as in plaats van
vizierlijn. Het woord alhidade werd in ruimere
zin gebruikt om het binnenste draaibare
plateau van het instrument aan te duiden. Mijn
woordenboek geeft hiervoor graadboog of
vizierlineaal, Alberda wijst in zijn leerboek op
de Arabische afkomst: alhidade betekent wijzer
vandaar de term alhidadeniveau (Jordan: der
Zeiger).
Om de ontwikkeling in de bouw van instru
menten te illustreren tenslotte nog een afbeel
ding van de Morin theodoliet en een vergelijk
bare maar een in allerlei opzichten verbeterde
en niet veel later (30 jaar?) gemaakte boussole-
theodoliet Wild TO.
Foto uit het archief van het ITC, v.r.n.l.: prins
Bernhard, geoloog dr. K. Graaf Ravertera en
rector prof ir. W. Schermerhorn ©persbureau
ANEFO
In december 2004 overleed prins Bernhard.
Terugblikkend kan binnen de geodesie het
volgende worden gememoreerd.
Op 8 november 1956 opende Zijne Koninklijke
Hoogheid (ZKH) Prins Bernhard het gebouw
van het ITC aan de Kanaalweg in Delft. De
foto is genomen tijdens de rondleiding door het
nieuwe gebouw die professor Schermerhorn
gaf. De prins krijgt uitleg over het gebruik van
een spiegelstereoscoop.
Ook de jaren daarna heeft het ITC zich mogen
verheugen in de belangstelling van leden van het
Koninklijk Huis. Zo opende ZKH Prins Claus
de nieuwe huisvesting in Enschede in 1977 en
was hij Fellow of the Institute. ZKH Prins
Willem Alexander bezocht in 2002 het instituut.
Homme Martinus, archivist ITC
