t&um
Historisch nieuws: Hisgis van Fryslan
yyf?-"
iTWWTK
Op dinsdag 13 december 2005 kon prof.dr.
Durk Gorter, waarnemend directeur van de
Fryske Akademy, een honderdtal leden en
belangstellenden welkom heten in het zalen
centrum It Aljemint van de Fryske Akademy.
De reden voor deze bijeenkomst was de presen
tatie en ingebruikstelling van de internetsite
Hisgis. Hisgis is de internetsite van een nieuw
historisch-geografisch informatiesysteem,
waarop de op het beeldscherm weergegeven
kaarten historische ruimtelijke informatie van
Friesland kan worden gepresenteerd. Na zijn
openingswoord geeft prof.dr. Gorter het woord
aan prof.dr. Hans Mol, medewerker van de
Fryske Akademy. Prof. Mol memoreert dat het
begin van Hisgis in feite ligt in de navolging
van een Gelders initiatief om de kadastrale
informatie van minuutplans en de oorspronke
lijke aanwijzende tafel (OAT) op een analoge
wijze te publiceren. Daartoe werden vanaf 1986
de minuutplans fotografisch verkleind en de
informatie uit de OAT door vrijwilligers per
kadastrale gemeente, sectie en perceelnummer
overgetypt. De administratie van de Floreen-
rente werd als een tweede bron van informatie
over grondeigendom en landgebruik aan dit
analoge product toegevoegd. De hertog van
Saksen voerde als nieuwe gezagsdrager in 1511
de heffing van de floreenrente in als een nieuw
soort van grondbelasting, dat in 1511 voor
iedere eigenaar in het zogenaamde Register van
den Aanbreng in 1511 werd beschreven. Na
tweehonderd jaar kwam er behoefte aan een
nieuwe administratie van Frieslands onroerend
goed en werden van 1700 tot 1858 per eigenaar
van een dorp diens eigendommen beschreven in
de zogenaamde floreenkohieren. In de kohieren
van 1848/1850 en 1858 werden bij elk eigen
domsbestanddeel de kadastrale nummers
genoteerd. Dit gegeven maakte het mogelijk om
bezit en landgebruik van elke eigenaar naar de
toestand van 1700 op de kaart te reconstrueren.
Door koppeling met de in het stemkohier van
1640 geregistreerde eigenaren is het eveneens
t VA
L.-ssf^
Afb. 1. De soort van eigendom (bouw- en grasland) van het dorp Aalsum
