kadastrale minuutplans van Breda, de door
militairen verkleinde veldminuten 1:25.000
daaruit en de nettekeningen 1:50.000. Iedereen
kan de beide eerste zien op www.
dewoonomgeving.nl en de laatste zijn her-
Afb. 2-4. Trianguleren metgrafometer (foto's
Adri den Boer)
uitgegeven door Wolters-Noordhoff, aldus
Braam. (De delen bevatten ook een historische
inleiding van Geudeke en Zandvliet.)
Wetenschappelijke bibliotheek
Frits Irrgang - auteur van [Irrgang, 2004] - sprak
over "Kaarten in de bibliotheek van de KMA".
Hij wees er op, dat de KMA een openbare
wetenschappelijke bibliotheek heeft en dat er
daarin op afspraak ook uniek kaartmateriaal te
zien is (www.kma.mindef.nl/kma/bibliotheek).
"Officieren moesten kunnen landmeten - Indië
was niet gekarteerd - en er zijn dus ook de
nodige boeken over landmeten en kaarten
aldus de spreker. Tot de fraaie getoonde PP-
plaatjes behoorden een atlaskaart uit 1818 van
de Nederlandse bezittingen aan de Goudkust en
de titelpagina van de KMA-almanak 1830, met
daarop naast kanonnen ook een kaart, een globe
en een landmeetkundig instrument (afb. 1).
Aardig was ook de graveeroefening met fictieve
plaatsen als Sabeldorp en wateren als de
Rambeek. Uit het Legermuseum kwamen
afbeeldingen van landmeetkundige oefeningen
uit 1866/1867 in Gouda met een planchet, maar
ook met 'de pas en het oog'. Uiteraard waren er
ook gedateerde 'wargames' op papier.
Pierre van der Pol van het Breda's Museum
refereerde direct aan het nog te koop zijnde
boek uit 2002 [Van der Pol, 2002] en aan het
feit dat er sindsdien nog geen nieuwe vondsten
waren gedaan. Prachtig was weer kennisname
van het analoog lagenmodel: uit een kaart van
1730 was letterlijk de in opstand getekende
stadsmuur geknipt en op een ander vel geplakt!
Ook was er een kaart waarop het toch ooit
roerend object 'turfschip' onder nummer 14 op
de wal bij het kasteel was getekend, ongeveer
op de plek van de latere KMA-aula! Na
kaarten met de 19e eeuwse ontmanteling van
de stad en de plannen van uitleg zei Van der
Pol het eerlijk: "Hierna kom je in de 20e eeuw
en dan vind ik het kaartenmaken niet meer zo
interessant, dus laat ik het hierbij."
Demonstraties 1815
Na de lunch (met KMA-kadetten) waren er een
inleiding en demonstraties van Raymond
Uppelschoten van het twee jaar oude collectief
Het Leege Land, onder de titel "Op pad met de
topografisch ingenieur anno 1815". De spreker
18
