Meetkunde opnieuw uitgevonden
Rotterdam-Gouda weergegeven. Verder staan er
diverse vermeldingen op, onder andere dat ze
door de aspirant zelf zijn vervaardigd. Op de
planchetkaart staat een transversaalstok met de
vermelding "Schaal van 25 el op den duim
(niet 10 el zoals Den Boer abusievelijk ver
meldt), dat is dus 1:2500. Na de Franse tijd werd
wèl het decimale systeem van de Fransen
overgenomen, maar niet de benamingen. In
plaats daarvan werden de oude Hollandse
benamingen gebruikt waarbij een streep een
millimeter was, een duim een centimeter, een
palm een decimeter en een roede een meter. Dat
dit weer tot verwarring leidde behoeft geen
betoog! Op de andere kaart staat "Schaal van 30
pas op den Duim het is niet duidelijk of dit de
pas van Woutersen betreft of de officiële
militaire pas van 75 cm ofwel 1:2250.
Beziet men de kaartjes dan staat men verbaasd
over de zeer gedetailleerde weergave van het
terrein, iets wat men kennelijk nodig vond voor
de opleiding in het meten en karteren. Aan de
andere kant blijkt de sergeant wel zeven weken
nodig gehad te hebben om het driehoekige stuk
van ongeveer een kwart vierkante kilometer op
te meten! Onwillekeurig komt de vraag naar de
nauwkeurigheid naar voren. Hoe goed zijn die
kaartjes? De auteur geeft daar geen antwoord
op. Hij verwijst wel naar de Grote Historische
Atlas van Nederland, deel 1 West-Nederland
1839-1859, maar daarin is de kaart van Gouda
eigenlijk veel te kleinschalig (1:50.000),
bovendien ontbreekt de spoorlijn nog op deze
kaart. Dus veel vergelijkingsmateriaal heeft
men niet. Meer informatie vindt men bij de
niet door Den Boer genoemde Historische
Atlas Zuid-Holland, een uitgave van Robas
Producties 1989. Hierin zijn op de schaal
1:25.000 zgn Bonnekaarten opgenomen. De
kaart van Gouda (461) is van 1888, gedeelte
lijk herzien in 1913. Goed is de overeenkomst
met de planchetkaart te zien, maar bij de
andere kaart lijkt het of de richtingen van de
sloten verkeerd zijn weergegeven. Al met al is
dit een aardige publicatie, waarin men kennis
maakt met een tweetal militaire landmeet-
oefeningen, maar waarbij ook getoond wordt
hoe men onverwachts detailtopografie kan
tegenkomen en lokaliseren.
Henri Pouls
Iris van Gulik-Gulikers, "Meetkunde opnieuw
uitgevonden. Een studie naar de waarde en de
toepassing van de geschiedenis van de meet
kunde in het wiskundeonderwijs", 270p. -
proefschrift RU Groningen, niet in de handel.
Op 9 december 2005 promoveerde Iris van
Gulik-Gulikers aan de Rijksuniversiteit
Groningen tot doctor in de wiskunde en
natuurwetenschappen. Het onderzoek werd
mede mogelijk gemaakt door een NWO-
bijdrage. De reden voor aandacht in dit
tijdschrift blijkt compact uit stelling IV:
"Originele 17e-eeuwse landmeetkundige
problemen geven aanknopingspunten voor
praktische opdrachten die leerlingen kunnen
aangrijpen om als wiskundigen uit vervlogen
tijden zelf zaken te ontdekken en uit te voeren."
Flet onderzoek sloeg een brug tussen de theo
retische uitgangspunten van wetenschappers en
historici en de meer praktische vragen van
leraren in het voortgezet onderwijs en ont-
H
29
Een studie naar de waarde en de toepassing van de
geschiedenis van de meetkunde in het wiskundeonderwijs
