eiland Tholen uit te voeren. In 1810 en 1811
vervaardigde hij in opdracht van die commissie
bovendien de kaarten en maatboeken van de
Gelderse gemeenten Zeddam en Bergh.
Vervolgens kwam hij als ingénieur géomètre
de Ire classe in dienst van het Franse kadaster
en kadastreerde hij (delen van) de
Noordbrabantse gemeenten Waalwijk (1812),
Gemert (1812), Capelle 1813) en Dongen
(z.j.). Op 1 maart 1817 aangesteld tot
landmeter le klasse van het Nederlandse
Kadaster en op 27 november van dat jaar
benoemd tot Ingenieur-Verificateur te
's-Hertogenbosch, speelde hij een belangrijke
rol in de afronding van het kadaster in Noord-
Brabant. Tussen 1817 en 1822 verrichtte hij
bovendien nog metingen in vijf Gelderse
gemeenten. Uit een beschrijving uit 1828 van
ambtenaren in dienst van het kadaster leren we
dat Van Heijst op dat moment zo'n 1500,-
per jaar verdiende. Aan de beschrijving voegde
de inspecteur toe: "omtrent de bekwaamheden,
werkzaamheden, yver en goed gedrag, van
dezen Ambtenaar, valt niet dan met grooten lof
melding te maken". Ook de directeur beschreef
Van Heijst in soortgelijke bewoordingen4. Na
de voltooiing van het kadaster keerde Van
Heijst, inmiddels vijftig jaar en voorzien van
een ruime wachtgelduitkering, terug naar
Waalwijk. Hier was hij van 1836-1861 een
bekwaam burgemeester. Tussen 1838 en 1849
fungeerde hij bovendien als lid van Provinciale
Staten van Noord-Brabant. Van Heijst was
gehuwd met Petronella Josepha Sprangers
(1786-1864) en had zes kinderen. Hij overleed
te Waalwijk op 20 april 1866. Het gemeentear
chief van Waalwijk bewaart nog heden ten
dage een historische equerre, een instrument
voor hoekmeting, dat mogelijk van Van Heijst
afkomstig is. Ook is een anoniem geschilderd
portret van L.D. van Heijst bewaard. Hierop
staat hij afgebeeld met zijn linkerhand rustend
op een meetkundige tekening en zijn rechter
hand iets weggestoken onder zijn jas, een
houding bijna als Napoleon Bonaparte, aan wie
we het huidige kadaster te danken hebben5.
Napoleon
Deze Napoleon I Bonaparte (1769-1821) zelf
bezocht in mei 1810 'zijn' departement
Brabant. De burgemeesters van vele plaatsen
werden met het oog daarop verzocht om
"zonder het minste uitstel de wegen en bruggen
in goede staat te brengen en de vlaggen vanaf
de torens te laten wapperen". De gemeentebe
sturen moesten zich beijveren om "de passage
van zijne Majesteit met loofwerk te versieren
en voorts om bij intreding van Hoogstgedachte
Zijne Majesteit in hunne stad of gemeente alle
de klokken te doen luiden en de schutterijen of
gilden te doen optrekken, met vermaning van
echter niet te schieten." De keizer bezocht die
dagen onder andere Breda en 's-Hertogen-
bosch. Op 8 mei 1810 om zeven uur 's morgens
vertrok de keizer met zijn vrouw en gevolg
vanuit Den Bosch via Geertruidenberg naar
Bergen op Zoom. Hierbij passeerde hij
Waalwijk en Besoyen, in welke laatste plaats
twee uur lang de klokken werden geluid. Voor
zover bekend is Napoleon toen overigens niet
Bijgaande tekst is een uitgebreide en bewerkte versie van een inleiding, opgesteld bij gelegen
heid van de ingebruikname van een geautomatiseerde kadasterbalie bij de gemeente Waalwijk
op vrijdag 1 september 1995 en toen uitgesproken door wethouder P.J.M. van Steenoven.
Deze versie is tien jaar geleden gepubliceerd in De Klopkei (1995-4, p. 121 e.v.) van de
Heemkundekring De Erstelinghe en wordt nu overgenomen met dank aan en instemming van
de redactie van De Klopkei en van de auteur.
Nummer 2005-2 van De Klopkei draagt trouwens als titel 'Waalwijk op de kaart gezet' en
heeft als voorkant een detail van een kaart van A. Hattinga uit 1748. Zie www.erstelinghe.nl.
4 Rijksarchief in Noord-Brabant, 's-Hertogenbosch, Archief Provinciaal Bestuur 1814-1920, inv. nr. 3862. Met dank aan mevr. F. te
Raa van het rijksarchief, die mij op deze bron opmerkzaam maakte.
5 De equerre berust vermoedelijk sinds de tijd van archivaris J.G.L.P. Rehm (1975-1985) in het gemeentearchief Waalwijk, gezien
een korte beschrijving van het instrument in zijn handschrift. Het portret van L.D. van Heijst bevindt zich in particulier bezit. Een
foto hiervan is te zien in de portrettengalerij van burgemeesters in het souterrain van het gemeentehuis van Waalwijk.
51
