De grondbeginselen der Meetkunde van Enclides
voor de geadmitteerd landmeter in de 18de eeuw
Theo Scheele
In De Hollandse Cirkel van november 2005 is
een verhaal opgenomen over de studie van
Willem Ferdinandusse, geadmitteerd landmeter
in Zeeland. Deze Willem begon zijn studie in
1786, een studie waarvan de resultaten zijn
vastgelegd in een werkstuk getiteld "De
oejfening van Willem Ferdinandusse een
erfstuk dat thans in het bezit is van na
komelingen van Ferdinandusse, te weten de
familie Steketee in Vlissingen. Inmiddels blijkt
deze familie nog meer historische herinne
ringen in bezit te hebben, met name een studie
boek waarvan Ferdinandusse bij zijn opleiding
gebruik heeft gemaakt (Afb. 1). Het is getiteld:
Grondbeginselen der Meetkunde, vervattende
de zes eerste, het elfde en het twaalfde boek
van Euclides, samengesteld door S.J. de Puyt,
blijkens de titelpagina (Afb. 2) examinator der
landmeeteren voor den Hove van Holland,
Zeeland en Friesland, alsmede voor den Raade
van Braband, en lande van Overmaaze,
mitsgaaders geadmitteerd landmeeter.
Geadmitteerd landmeter De Puyt
Het is een klein maar zeer dik boekwerk van
395 pagina's, waarin (nogmaals volgens de
titelpagina) "alles op een korte en duidelijke
wyze wordt voorgesteld, gedemonstreerd, en
met veele aanmerkingen verryktLandmeter
Samuel Johannes de Puyt, zelf geadmitteerd
Afb. I. Het vergeelde en veelgebruikte studie
boek van Ferdinandusse (foto 's auteur)
als landmeter sinds 1758, heeft als examinator
voor het Hof van Holland, Zeeland en West
friesland gewerkt van 1769-1787 en van 1806-
1807 en de oude Griekse wetenschap van
Euclides vertaald voor zijn studenten en voor
ieder die zich in de landmeetkunde wenste te
bekwamen.
De eerste druk van het studieboek verscheen in
1784 bij Murray en Pluygers te Leiden (Afb. 3).
Het boekwerk van Steketee is een exemplaar
van de tweede druk uit 1786 bij A. Blussé
Zoon te Dordrecht en J. van der Burgh Zoon
te Amsterdam. Dit jaar komt overeen met de
studie van Ferdinandusse, die in 1786 begon.
Afb. 2. Titelpagina van de tweede druk uit 1786
GRONDBEGINSELEN
ALLES OP EEN KORTE EN DUIDELYK
WYZE VOORGESTELD, GEDEMON
STREERD, EN MET VEELE AAN
MERK I N C'BnWrR Y K T,
XJt Kt IN A TO R DER LANDMEETEREN FOOR
DEN I/O FE FAN HOLLANDZEELAND EN
FRIESLAND ALS MEDE FOOR DEN RAA
DE FAN BRABAND, EN LANDE FAN
OFERMAAZE, MITSCADERS CEAD-
MITTEERD LANDMEETER.
TWEEDE UITCAAF.
BURGH ZOON.
