Primaire triangulatiepunten in Nederlands West-
Indië omstreeks 1845
Rond 1800 verenigden zich internationaal, op
hoog wetenschappelijk niveau, astronomen,
geodeten en hydrografen om, in eerste
instantie, de exacte afmetingen en vorm van de
aarde te meten.1 Hiertoe gebruikten ze als
eerste stap de nationale sterrenwachten als
referentiepunten, met daaraan "opgehangen"
Afb. 1. Replica van de oudste tijdbal op het
Amerikaanse continent, opgericht in 1845 bij
US Naval Observatory Washington. Bron:
internet (De tijdbal van Paramaribo kwam
daar in 1851 bij en is daarmee een der oudste
tijdballen op dat continent.)
de nationale triangulatiemetingen. Als tweede
grote stap werden vanaf 1787, middels chrono-
meterreizen, de Europese, nationale sterren
wachten nauwkeurig aan elkaar gekoppeld.
Koloniale mogenheden hadden een Lengte
graadcommissie die over de eenduidigheid van
nationaal toegepaste meet- en rekenmethodiek
waakte en internationaal zorg droeg voor het
uitwisselen van geverifieerde geografische
data.2
Wetenschappers in de Lengtegraadcommissie
S'TÉ-tö'VATO
MS
-
Afb. 2. Titelpagina van het eerste jaarverslag,
over 1845, van het US Naval Observatory
Washington, samengesteld door de later als
oceanograaf beroemd geworden M.F. Maury.
J.M. Mohrmann
Uitgangssituatie
ASttKUMOlWlPCAl.
U.S.NAVAL OB'S ER VA
TO KT,
WASHINGTON.
VOI.. 1.
PUBLISHED BT AUTHORITY OF THE SECRETARY
Of THE NAVY
WASHINGTON:
1MB.
1 J.J. Levallois, Mesurer la terre, 300 ans de geodesie Frangaise (1988).
2 Dit artikel is geschreven in samenhang met eerder in De Hollandse Cirkel (okt. 2003, dec. 2004 en sept. 2006) verschenen
publicaties.
120
