volgorde die geschikt was voor triangulatie
Delambre had het eveneens moeilijk. Guedje
schrijft hierover dat zijn ogen verzwakt waren
door het lange (reken-)werk in nachtelijke uren
gedurende twee jaar en dat de in zijn hand
schrift genoteerde getallen in werkelijkheid
veel meer vertegenwoordigden, maar cijfers
waren van "vlees, geduld en hartstochtOver
Delambre meldt hij ook dat deze dagen bezig
was zijn berekeningen bij te werken. Hij had
"vellen van berekeningen bij zich om een en
ander na te rekenen op mogelijke fouten. Toch
ontdekte Delambre na het gereedkomen van de
triangulatie nog een onbenullige fout in zijn
berekeningen en rekende drie weken lang om
de fout te herstellen. In elk geval hebben
beiden met logarithmen gerekend, want Guedje
laat Méchain opmerken: "Ik heb net de proef
drukken van mijn decimale trigonometrische
tabellen binnen Toen de resultaten gereed
waren rekenden vier leden van de Commission
Internationale in 1799 alle ingeleverde bereke
ningen na, waarbij de beroemde Nederlander
Jean Henri van Swinden ook een belangrijk
aandeel had.
Krayenhojf
In 1798 werd de luitenant-kolonel C.R.T
Krayenhoff belast met de vervaardiging van een
nieuwe topografische kaart van de Nederlanden
op de schaal van 1:8.000 roeden of wel
1:115.200. In de jaren daarna deed de toen tot
generaal bevorderde Krayenhoff het voorstel en
kreeg hij toestemming "om eene driehoeks
meting te verrigten op de wijze, zoals door
Méchain en Delambre in Frankrijk was tot stand
gebragt". Krayenhoff begon in 1799 met de
meting van deze nieuwe driehoeksmeting,
bestaande uit 163 driehoeken, waarvan de
uitkomsten in 1815 onder de naam 'Précis
historique' werden uitgegeven (afb. 4). Al voor
de meting van de laatste driehoeken waren I.J.
de Gelder en anderen begonnen met rekenen.
Wanneer Krayenhoff ook maar over enige tijd
beschikte rekende hij zelf ook aan het drie-
hoeksnet. Gelet op zijn uitstekende relatie met
koning Lodewijk Napoleon, kreeg hij ten
paleize daartoe de gelegenheid: "In de afgesnip-
perde oogenblikken, als de Koning hem niet
noodig had, werkte hij in de kamer der aides de
camp aan zijn geodetische en astronomische
PRÉCIS HISTORIQUE
HOLLAND E;
Afb. 4. Titelpagina van de Précis Historique
waarnemingenDit hield waarschijnlijk in
dat hij, zoals ook blijkt uit afbeelding 5, met
logarithmen in het paleis op de Dam in
Amsterdam rekende aan de uitkomsten van zijn
triangulatie. Op 13 september 1811 was de
meting van de laatste driehoek gereedgekomen
en konden de berekeningen worden voortgezet
met de berekening van de coördinaten van de
driehoekspunten. De resultaten werden
afgedrukt in het 'Tableau Primitif' (afb. 5).
sirts
Afb. 5. De laatste driehoeken 162 en 163 van
het 'tableau primitif'
Kadastrale lokale netten
Krayenhoff had nog maar nauwelijks zijn
berekeningen voltooid of er stond alweer een
omvangrijk project van driehoeksmetingen en
-berekeningen op stapel. Door de invoering van
het Kadaster werd al in hetzelfde jaar begonnen
met de hiervoor noodzakelijke opmetingen.
Deze metingen werden uitgevoerd conform de
in 1812 van kracht geworden Franse voor
schriften, zoals die in de Recueil Méthodique
werden voorgeschreven. Identiek aan genoemde
Franse werkwijze werd er voor iedere afzonder
lijke kadastrale gemeente een lokaal driehoeks-
net ontworpen, gemeten en berekend. In de
kadastrale archieven zijn nog veel van deze
DES OPÉRATIONS
GÉODÉSIQUES xt ASTRONOMIQUES,
FA1TES SN
FOUR SE RVIB DE BASE A LA TOPOOKAPHIE
DE CXI ÉT AT.
161
163
Jeitr
Var tl.
39°- «5 59,"5<54
87. 34. 5», 858
53. 9. 9, 837
0,"330
O, 594
0, 335
39°. S57- 59,"«44
87- «4- 5', 264
53- 9- 9, 492
9,8038949
9-999557Ö
9.9033180
4.2956356
4.4933883
4-3959487
>9753,6g
31066,314
34885,634
1800. «,"349
1," 349
1800. o'. 0."
Ettm
7ever.
Wangeregen*..
69°. 0'. 19,"405
58. ia. 34, 391
53. 47- 7, 417
o,"4io
0, 360
0, 343
690. 18,"995
58. 12. 33, 931
53. 47- 7, 074
9.9701671
9.9394084
9 90I1I75
4.3903213
4.3495626
4. 3212717
x W
33364,677
20954,229
1800. o'. I,"H3
1,'nj
1800. o7. 0."
l59*.TrliDflc.
160".
DUT*. 4- 0.S39.
c*54-
Diff». 0,97$. C') D'IP. »,66*.
4" 0.8J4- '.049-
l<3*.
(a) DiB». 0,443.
0,315.
131
