5°
53
3»
Afb. 14. Fragment van een rekentafel
Brunsviga
In het Tijdschrift voor Kadaster en
Landmeetkunde van 1899 wordt er voor het
eerst geschreven over een Brunsviga-rekenma-
chine, uitgevonden door Odhner te Petersburg.
Bij Ernst Schuster te Berlijn zou de machine
voor 125,- a 150,- verkrijgbaar zijn.
Uit de overgenomen publicatie van het
Tijdschrift voor Nijverheid en Landbouw in
Ned.-lndië wordt deze 'ideale rekenmachine'
geroemd. Al heel spoedig worden in Duitsland
en Zwitserland ook de goniometrische tafels
aangepast, omdat logarithmische goniometri
sche tafels overbodig zijn geworden. Al in
1910 verschijnt in Zurich: "Fiinfstellige
polygonometrische Tafeln fiir machinen-
rechnen
In 1921 wordt door J.EA. van Riessen in het
Tijdschrift voor Kadaster en Landmeetkunde
bericht, dat "de eerste van rijkswege ten
behoeve van den kadastralen dienst aange
schafte rekenmachine eenigen tijd in gebruik is
bij de hermeting van Apeldoorn...".
In genoemd artikel wordt doorVan Riessen
uitgebreid de aangeschafte Brunsviga
beschreven en deelt hij mede, dat de afdeling
Geodesie van de Landbouwschool in
Wageningen er ook een in gebruik heeft.
Hij schrijft ook dat verbeterde Brunsviga's in
1913 aan kadasterbureaus in Beieren werden
afgeleverd (afb. 15).
Maar ook als de Brunsviga al bij het Kadaster
is geïntroduceerd wordt er nog volop met oude
methoden berekend, zoals al eerder bleek uit de
berekening van een polygoon door Poleé in
Afb 15. De eerste Brunsviga Trinks-Triplex
03439343
o r a 3 4 56789
101234 50789 343
2 o 2 4 6 8 10 12 14 16 18 080
3i_ 4 7 10 13 16 19 22 25 28 02Q
4 5 9 '3 '7 21 25 29 33 37 372
03449344
O I 334 56789
2 3 4 5 6 7 8 9 344
2 o 2 4 6 8 10 12 14 16 18 688
3 1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 032
4 1 5 9 '3 '7 21 25 29 33 37 37&
*5
16
5
5
20
21
35
37
50
53
95
69
80 95 no 125 140
85 roi 117 133 149
'45
488
'5
16
5
5
20
21
35
37
65
69
80 95 110 125 140
85 101 117 133 149
160
5°4
17
18
iQ
5
6
6
22
24
-'5
39
42
44
5()
(x>
93
73
78
82
90 107 124 141 158
96 114 132 150 168
101 120 139 158 177
S3'
'74
5'7
'7
18
'9
5
6
6
22
24
25
39
42
44
56
60
63
73
78
82
90 107 124 141 158
96 114 132 150 168
101 120 139 158 177
848
192
536
20
6
26
40
0(1
86
106 126 14Ó 166 i8ó
860
20
6
20
46
06
86
106 126 1411 166 189
880
21
22
23
7
7
28
29
30
49
5»
53
70
73
79
9»
95
90
"2 133 154 175 196
117 139 161 183 205
122 145 168 191 214
203
546
889
21
22
23
7
7
7
28
29
3°
40
5'
53
70
73
76
9'
95
99
112 133 154 '75 196
117 139 l6l 183 205
122 145 168 191 214
224
568
912
24
25
26
8
8
8
32
33
34
5Ö
5**
9o
80
«3
89
104
108
112
128 152 176 200 224
'33 158 183 208 233
138 164 190 216 242
232
575
918
24
25
26
8
8
8
32
33
34
5"
58
60
3o
83
?0
104
108
112
128 I52 I70 200 224
'33 15S 183 2°8 233
138 164 190 216 242
256
600
944
27
28
2Q
9
9
9
36
37
3$
03
65
67
()Q
93
99
"7
121
123
144 171 198 225 252
149 177 205 233 261
154 183 212 241 270
261
604
947
27
28
29
9
9
9
36
37
38
63
65
67
90
93
96
"7
'25
144 171 198 225 252
'49 '77 2°5 233 26i
154 183 212 241 270
28S
63 2
976
30
10
40
70
100
160 190 220 250 280
290
3°
10
40
7°
100
'3<4
160 190 220 250 280
320
31
32
10
10
41
42
72
74
103
106
'34
>38
165 196 227 258 289
170 202 234 266 298
<>33
976
3'
32
10
4'
43
72
75
'03
107
'34
'39
165 196 227 258 289
171 203 235 2Ó7 299
664
008
97 33 130 227 324 42' 5'8 &'5 7'2 809 9°<> 27'
98 33 131 229 327 425 523 621 719 817 915 614
99 33 '32 23' 33" 429 ,52K t>27 726 825 924 957
OIZ34 S6789
97 33 '3° 227 324 421 5'8 t>'5 712 809 9°6 308
98 33 131 229 327 425 523 621 7>9 817 915 712
99 34 133 232 331 430 529 628 727 826 925 056
01234 56789
13
