De 'Instructie voor den Fabrijk en
Landmeter van Schieland van 1817
Adri den Boer
Hollandse waterschappen kenden een fabriek-
landmeter als hoofd van de technische dienst.
Van het hoogheemraadschap van Schieland
bleven instructies voor deze functie uit 1817,
1852, 1864 en 1881 bewaard bij het schap.'
De eerste berust ook elders in Rotterdam.2
Op 22 maart 1817 stelden de Hoogheemraden
een Instructie voor den Fabrijk en Landmeter
van Schieland vast. Uit het uitgebreide druk
werkje van 16 pagina's wordt hier het weinige
geselecteerd wat dan op de deeltaak van land
meter van dit hoofd van de technische dienst
slaat.
Afb. I. De 'Instructie...'van 1817
Maateenheid
Artikel 2 zegt over de fabriek-landmeter:
"Hij zal moeten formeren alle Kaarten en
Teekeningen welke hem van wegen het Collegie
zullen worden geordonneert en alle Metingen
(zonder onderscheid, ten wiens behoeven)
doen, met een Schielandsche roede van Twaalf
voeten lang." Aan het blijven afwijken van het
metrieke stelsel werd kennelijk waarde
Afb. 2. Tekstfragment met de eed
gehecht. In Artikel 50 wordt de eed beschreven,
die bij aanstelling moet worden gedaan:
"Ik zweer dat ik als Fabrijk en Landmeter
van Schieland met geen andere Maat in
Schieland zal meten, dan met een Roede van
Twaalf Voeten lang."
Hoogtem etingen
Artikel 17 betreft hoogtemetingen: "Hij zal
speciaal, (ten ware dit hem meerder geordon
neerd wierd) om de Twee Jaren respectivelijk
moeten Waterpassen de Hoogen Zeedijk, de
Schie, de Rotte en de Gouwe Kadens, ten einde
die volgens de Keuren op behoorlijke hoogte
worden gehouden Volgens Artikel 31
moet hij ook jaarlijks met de landmeters van
Rijn- en Delfland de gezamenlijke, buiten
Schieland beoosten Gouda gelegen Wierikker-
of Prinsendijk waterpassen en examineren.
Ook verificatie van peilmerken hoort tot de
taken, aldus Artikel 21"Hij zal Jaarlijks in
het Voorjaar of Zomer, met adsistentie van één
der bodens van het Hoog-Heemraadschap,
moeten gaan examineeren de peilen van de
Watermolens in Schieland staande, en waar
eenige uitgevallen zijn, anderen in plaats doen
Op toe Inflruclie zal hij Fabrijk tn'Land
meter bij het aanvaarden van deze zijne Bcdic
langenin handen van Hoog.Heemraden afi
liggen den navolgenden Eed:
Ik zweer dat rk als Fabrijk en Land.
meter van Schieland den ganlcheti inhoud
van de Inftructic op bovengemelde Be-
dieningen gemaakt of nader te maken,
ectrouwelijk zal nakomen, en dat ik als
Landmeter van Schielandeen iegelijk
na mijn uiterfte vermogen het zijne zal
gevenmet geen andere Maat in Scbic*
land zal metendan met een Roede van
Twaalf Voeten langen voorts alles
doen zaldat een getrouw Fabrijk en
i) Landmeter fchuldig is en behoord te
doen,"
1 Archief hhs Schieland en de Krimpenerwaard, oud-archief Schieland inv.nr 554
2 GA Rotterdam, Rotterdamse Bibliotheek nr XXVII F 1038 (intussen ook op dvd '400 jaar buren rond het Schielandshuis' van
René van der Schans)
17
