Varia: vraag over Holsboer-instrumenten
De kosterszoon Berend Holsboer (Arnhem
1832-Arnhem 1895) startte rond 1865 te
Arnhem een instrumentmakerij. In de databank
op de webstek van De Hollandse Cirkel staan
van hem foto's en beschrijvingen van twee
theodolieten (coll. Wageningen UR en
provincie Drenthe) en van twee waterpas
instrumenten (coll. Wageningen UR en
Topografische Dienst Kadaster). Daarnaast
bevat de webstek van het Techniek Museum
Delft foto's en beschrijvingen van twee
waterpasinstrumenten van Holsboer uit haar
collectie.
Afb. 1. Catalogus 'B. Holsboer Werktuig
kundige Arnhem
Herhaaldelijk is gepubliceerd over zijn
brievenwegers1, op e-bay werd recent een
galvanometer aangeboden en een veilinghuis
uit Maastricht verkocht in juni 2005 nog een
Holsboer-theodoliet.
Zijn achterkleinzoon Hendrik Holsboer bezit
een telescoop, weegschaal en binoculair èn een
fotocatalogus met op de omslag 'B. Holsboer
Werktuigkundige Arnhem'. Deze catalogus is
sinds kort in PDF beschikbaar bij De
Hollandse Cirkel en bevat foto's van diverse
landmeetkundige instrumenten met handge
schreven toelichtingen als "afstandmeter syst.
v. By landt constr. B. Holsboer". Een waterpas
instrument met typenummer 1 kostte met
prisma en kompas 200 gulden en was in
gebruik in Ned. Indië en Japan. Waterpas
instrument nummer la van 140 gulden "is
donker groen mat gebronst, biedt weerstand
A fb. 2. Handtekening B. Holsboer
tegen de zon Ook werd het "te Arnhem
bekroond met goud en te Melbourne met Dipl.
2de kl. te Amsterdam met zilver". Ook de
bekende waterpasinstrumenten lijken hierin
traceerbaar. (Kortom: een bron voor onderzoek
en publicaties!)
Hendrik Holsboer is op zoek naar meer instru
menten van zijn voorvader. Adres: Uetliberg-
strasse 22, CH-8142 Uitikon Waldegg
(hendrik.holsboer@uitikon.ch).
Contact kan in het Nederlands.
Adri den Boer
Afb. 3. "...landmeter voor kustbatterijen"
R.J. Kok, Brievenwegers van Berend Holsboer, in: Meten Wegen nr 113, maart 2001, p. 2688/2689 en A.A.M. Sol,
Een brievenweger van B. Holsboer nader bekeken, in: Meten Wegen nr 133, maart 2006, p. 3162-3166
