Basismetingen in de 20e eeuw in Nederland
In de 20' eeuw vonden er in ons land drie
basismetingen plaats. De eerste was in Stroe
in 1913. De tweede meting was in 1957 op
de Zilvensche Heide in natuurgebied de
Loenermark. En tenslotte was de derde basis
meting in 1965 op de Afsluitdijk. Op een
satellietfoto van Google Earth zijn de locaties
weergegeven (afb. 1
Afb. I. Locaties ijkbases op Aerodata-satelliet-
foto 2006
In het begin van de 20c eeuw werden voorbe
reidingen getroffen om de basismeting uit te
voeren met een bimetale meetstaaf van het
Pruisische Geodatische Instituut. Al spoedig
bleek dat de uitrusting niet voldeed aan de
verwachtingen. Nadat Van de Sande Bak-
huyzen in 1911 een basismeting van het
Franse "Service Géographique de 1' Armee",
in de buurt van Lyon, had bijgewoond werd
in 1912 besloten deze uitrusting te lenen voor
de eigen basismeting. Deze bestond onder
andere uit een meetstaaf van invar van 4 meter
lengte. Uiteindelijk werd de meting uitgevoerd
in de zomer van 1913. De gehele meting stond
onder leiding van prof.ir. Heuvelink, die onder
andere werd bijgestaan door de Franse luite
nant-generaal Lallemand, die ervaring had met
de Franse apparatuur. Het traject telde 1080
slagen, waarmee de totale lengte dus uitkomt
op 1080 x 4m 4320 meter. De gehele meting
van de basis duurde ongeveer drie weken.
Omdat de meting werd uitgevoerd om de
vergroting van het driehoeksnet te bepalen,
werd de basis door middel van hoekmetingen
aangesloten aan het RD-net. Op de schets zijn
de aansluitpunten en de gemeten richtingen
aangegeven (afb 2).
Stroe
De basismeting bij Stroe heeft een lange
voorbereiding gekend. Vanzelfsprekend was
het al bij de aanvang van de Rijksdriehoeks
meting in 1885 de bedoeling van de Rijks
commissie voor Graadmeting en Waterpassing
dat er in het driehoeksnet, naast de basis bij
Bonn, een eigen basis zou worden opgenomen,
maar de apparatuur die in 1865-1867 al door
Stamkart was gebruikt in de Haarlemmer
meerpolder vond men niet geschikt meer en
men ging zoeken naar apparatuur die wel
geschikt zou zijn.
Afb. 2. Schets met aansluitpunten en gemeten
richtingen basismeting Stroe
Frans Jansen
Afsluitdijk
''y.'mstcul.
Stroe v
Nether lords
JCamberg
KM.
-£uritër3che heide-
fpijter 1913.
5
