Opgedoken Duitse marine navigatie-instrumenten
Theo Scheele
De heer J. Ruissen uit Oost-Souburg (Z) is bij
De Hollandse Cirkel bekend als bezitter van een
gevarieerd aantal oude instrumenten, die een
paar jaar geleden ook werden geïnventariseerd
voor de werkgroep IGIE.
Onlangs meldde de heer Ruissen dat er weer een
paar interessante oude instrumenten letterlijk
waren opgedoken (uit de Noordzee), en of De
Hollandse Cirkel hem misschien kon helpen
achterhalen waarvoor deze kunnen hebben
gediend. Ruissen schrijft daarover:
"Afgelopen winter heb ik enkele instrumenten
schoon en gangbaar gemaakt die afkomstig
waren uit een wrak van een Duitse torpedo
boot, gezonken in de le wereldoorlog in de
Noordzee.
Het betreft:
a. een eenvoudige sextant, compleet in een
kistje; de alhidade is 120 mm lang;
b. een incomplete sextant, alhidade 200 mm;
spiegels en de afleesinrichting ontbreken;
c. messing peiltoestel met keep- en draadvizier
en prisma afleeslens;
d. een messing kompasroos 0 250 mm, met
peiltoestel met keep- en draadvizier.
Het is vooral dit laatste instrument, de messing
kompasroos (d), die mij interesseert, omdat ik
de werking en het gebruik ervan niet kan
verklaren."
Nadere beschrijving van de vier genoemde
instrumenten
Ad a: De kleine sextant, opgeborgen in een
houten kistje van ca 22 cm lang, draagt de
naam van de bouwer H. Haecke, Berlin,
nummer 3742. Zowel op de kist als op het
instrument is het bootnummer M (marine) 797,
gegraveerd. De alhidade is 120 mm lang en de
afleesrand is 105 graden (afb. 1).
Ad b: Deze (incomplete) sextant draagt ook de
naam H. Haecke, maar nu uit Neukölln. Het
instrumentnummer is 8555, het bootnummer
M 2422. De afleesrand is 135 graden. Bijzonder
aan dit instrument is een afneembare (dubbele)
kijker, die ook los als verrekijker gebruikt kan
worden (afb. 2).
Afb. 2. Incomplete sextant van Haecke
Ad c: Het messing peilapparaat met keep- en
draadvizier is voorzien van een prisma aflees
lens en een boogvormige arm met daarop de
naam Carl Bamberg, Berlin-Frienau nummer
25962 (afb. 3).
Ad d: Het instrument, door Ruissen als kompas
roos aangeduid, draagt ook de fabrieksnaam
H. Haecke uit Neukölln, met nummer 8743. Het
marinenummer is M 686. De kompasroos heeft
foto a
mmm.
Afb. I. Kleine sextant van Haecke
70
