Van AP naar NAP, met de N volgens Bosscha
prof.dr.ir. Leen Aardoom
In het NOS 22.00-uur Journaal van 18 januari
2007, rapporterend over het bedreigende hoge
water in Friesland en Groningen, wist nieuwsle
zeres Astrid Kersseboom het precies: mogelijk
tot 3,40 meter boven (voluit!) Normaal
Amsterdams Peil. Daarmee corrigeerde ze
nadrukkelijk haar collega, 20.00-uur Journaal
'anchorman' Philip Freriks, die de toen
verwachte hoogste waterstand (2,90 meter
ten opzichte van Nieuw Amsterdams Peil had
gemeld. Het NAP-monument in Amsterdam ten
spijt, was de schrijvende pers in juni 2006 ook
nog in de fout gegaan1: bij de herplaatsing van
een oude NAP-peilmerksteen te Hendrik-Ido-
Ambacht zou die eertijds het Nieuw Amster
dams Peil hebben aangegeven. Na alles wat er
in de loop der tijd over de geschiedenis van het
NAP en naar aanleiding van de misvattingen
over de betekenis van die afkorting is ge
schreven, weten we met Astrid Kersseboom en
Adri den Boer wel beter; evenals Ad van Vliet
(Rijkswaterstaat), die in het VARA-programma
De Leugen Regeert van 26 januari 2007,
staande bij het laagste punt van Nederland,
Philip Freriks terecht wees: Normaal Amster
dams Peil. Die benaming werd per 1 januari
1891 ingevoerd voor het 'nulvlak' van het
landelijke hoogtesysteem, gedefinieerd door de
uitkomsten van de (Eerste) Nauwkeurigheids
waterpassing. De metingen daarvoor waren in
1885 voltooid en de uitkomsten in 1888
gepubliceerd, alles onder auspiciën van de
Rijkscommissie voor Graadmeting en Water
passing (RCGW).
Korte geschiedenis van het AP
Zoals bekend, was het Amsterdams Peil (AP) al
sedert het laatste kwart van de 17de eeuw
regionaal in gebruik.2 Onder leiding van C.R.T.
Krayenhoff verbreidde de Rijkswaterstaat het
AP in de jaren 1797-1812 langs de grote
rivieren en de Zuiderzeekust. Verdere ver
breiding van het AP had in de jaren daarna
plaats ten behoeve van de aanleg van kanalen
en wegen en later van spoorwegen. Daarbij
vond het AP ook ingang in België en Duits
land. Ook andere landen hadden hun hoogte
referentiesystemen. Verschillen daartussen
leidden bij grensoverschrijdende technische
werken tot praktische problemen, bijvoorbeeld
bij de aansluiting van spoorlijnen. Met name
dit laatste werd de aanleiding tot de eerste
Nauwkeurigheidswaterpassing van Nederland.
Het initiatief daartoe kwam voort uit een in de
wetenschappelijke kring van de Midden-
europese Graadmeting in 1864 te Berlijn
genomen besluit, waarin landen in Europa
werden opgeroepen ieder voor zich een
Afh. 1. Prof.dr. J. Bosscha (coll. NCG)
1 Adri den Boer, "Historisch nieuws: NAP-peilmerksteen herplaatst", De Hollandse Cirkel 8 (2006), p. 82-83
2 P.l. van der Weele, De geschiedenis van het N.A.P., Rijkscommissie voor Geodesie, Delft 1971en A. Waalewijn (red.), Drie
eeuwen Normaal Amsterdams Peil, Hoofddirectie van de Waterstaat, 's-Gravenhage 1987
38
