Caert-Thresoor 2007-2
Met informatie over oud-vaderlandse inhouds
maten en gewichten (1 pint 0,6 liter en
1 lood ±10 gram)3vrij vertaald:
"Neem 3 liter water - liefst regenwater - en
voeg daar aan toe 100 gram galappels en 100
gram koperroest - alles fijngemaakt - en 80 a
100 gram tin. Doe dit samen in een pot of kan
en roer het geheel drie of vier dagen achtereen
goed dooreen, vijf of zes keer daags, hoe vaker
hoe beter. Na de derde dag een dag en een
nacht met rust gelaten te zijn, kunt u daarmee
schrijven.
Nadat de inkt van het bezinksel is afgegoten,
kunt u de helft van de oorspronkelijke hoeveel
heid water toevoegen en omroeren als eerder
aangegeven. Dan wordt het ook goede inkt.
Het is beter in de plaats van water, wijn te
gebruiken en rode wijn is dan beter dan
witte. Half-om-half wijn en water is ook
goed."
Aldus een mid-vijftiende-eeuws, kennelijk
beproefd, Zutphens recept voor het maken van
galnoteninkt, dat ook door landmeters en
kaarttekenaars van toen kan zijn toegepast.
Voor ingewijden van nu inhoudelijk misschien
weinig nieuws, hoewel het ook voor hen aardig
kan zijn over het proces te lezen uit een
ganzenveer anno 1461Had de schrijver erover
gehoord, had hij het recept overgeschreven of
was het gebaseerd op eigen praktische
ervaring? Hoe dan ook, zijn tekst bleek na
540 jaar voor een amateur-paleograaf nog
goed leesbaar te zijn. Aangenomen dat de
schrijver het recept aan het protocol heeft
toevertrouwd met de door hem aanbevolen
inkt, dan is het aan hedendaagse bestrijders
van de gevreesde inktvraat om te beoordelen
of zijn advies navolging verdiende.
Wat nog opvalt is de grote hoeveelheid inkt
(3 liter!) die tegelijk werd aangemaakt.
Was de inkt lang houdbaar, was de uitvinder
zo'n grootgebruiker, of adviseerde hij de
'industrie'?
Afb. 2. Professioneel tekenen met inkt en
trekpen, uit: Landmeetkundig Tekenen van
Lensen en Bongaerts (instructieboek CTO)
Uitgave 2007-2 van het tijdschrift Caert-Thresoor bevat onder meer de volgende bijdragen:
'Gronden der voorwereld, uit de tijden der mammouthenNederlandse thematische kaarten
op internetdoor Marco van Egmond en Ferjan Ormeling
Kaarten van Hanzesteden in een boek van J.A. von Werdenhagen uit 1641, door Joost
Augusteijn
Latijnse teksten op oude kaarten. Eenvoudige Latijnse grammatica en cartografische
woordenlijst, door Peter van der Krogt
De rubriek Varia Cartographica bevat een inzending van M. van Driel van het Gelders Archief
over een vroege vermelding van een landmeter in Gelre. Een rentmeester voerde in zijn
rekening over 1314/15 een betaling op aan Wilhelmo mensuratori terre: landmeter Willem.
Informatie: www.maphist.nl/ct
3 J.M. Verhoeff, De oude Nederlandse maten en gewichten, Amsterdam 1983
110
