Helaas duurde de vrede niet lang, want in 1702
brak opnieuw een oorlog met Frankrijk uit. Van
Coehoorn hield zich in de voorafgaande
periode voornamelijk bezig met het herstel en
de verbetering van de vestingwerken. Verder
maakte hij uitgebreide inspectietochten in de
Nederlandse grensstreken en de barrièresteden
in het Zuiden. Talrijke rapporten, aanbevelingen
en suggesties voor verbeteringen werden door
hem geschreven, dit alles is te lezen in het
vierde hoofdstuk: "Werk aan de frontieren,
1695-1702"
"Actief in een nieuwe oorlog is de titel van het
vijfde hoofdstuk, dat de laatste levensfase van
Menno van Coehoorn beschrijft (1702-1704).
In 1701 was hij gouverneur van Sluis geworden
en daarbij was hij verantwoordelijk voor de
verdedigingswerken in Staats-Vlaanderen.
In maart 1702 overleed stadhouder Willem III.
Ondertussen was door agressieve handelingen
van de Fransen een oorlog met dat land onver
mijdelijk geworden. Een verbond met Engeland
en Oostenrijk werd gesloten en in het gebied
van de Maas begon een veldtocht van een groot
Brits-Nederlands veldleger. Menno werd naar
dit gebied geroepen en hij kreeg de leiding bij
het beleg van Venlo. Na de val van deze stad
vielen in korte tijd ook Roermond en Stevens-
weert in geallieerde handen. De laatste stad die
veroverd werd was Luik. Dit was een waardige
afsluiting van het 'vechtseizoen'. Een tegen
valler was dat aan het eind van dat seizoen de
Fransen Bonn hadden bezet. De herovering
daarvan stond hoog op de agenda en Coehoorn
werd in april 1703 naar deze vesting gestuurd
Het beleg werd op 16 mei met succes afgerond.
Dit zou de laatste belangrijke actie zijn waaraan
Coehoorn zou deelnemen. In begin 1704 werd
hij twee keer getroffen door een beroerte, toch
vertrok hij in februari op verzoek van de leger
leiding naar Den Haag, waar hij echter ziek
werd en op 17 maart overleed.
De oorlog zou echter nog tot 1713 duren en
eindigen met de Vrede van Rijswijk. Twee jaar
later stierf Lodewijk XIV en toen begon voor
ons land een periode van betrekkelijke rust.
Maar de rol van grote mogendheid was duide
lijk uitgespeeld!
In een slotbeschouwing schrijft de auteur Joep
van Hoof: "Menno van Coehoorn leefde in een
tijd van grote internationale spanningen,
waarin de Republiek een hoofdrol speelde.
Deze vloeiden voort uit het niet aflatende
streven van de Zonnekoning om een dominante
positie in Europa te verwerven."
Dit met vele kaarten rijk geïllustreerde en goed
geschreven boek maakt duidelijk hoe groot de
verdiensten van Coehoorn als belegeraar en
troepenaanvoerder zijn geweest. Bovendien
beschrijft het een stukje militaire geschiedenis
van ons land dat toch altijd onderbelicht is
gebleven. Al met al een interessante en zeer
informatieve publicatie.
K.F. Gildemacher, K.F. en
J.H.P. van der Vaart, Een
Rijk Bezit. Skarsterlan op
de achttiende-eeuwse
kaarten van Johan Vegelin
van Claerbergen, Utrecht
2007,
ISBN 978-90-545-325-4,
240 p., €29,95
In de vrijdagsbijlage "Freed" van de
Leeuwarder Courant van 6 juli j.l. verscheen
een artikel van Sietze de Vries met als titel
"Johan Vegelin van Claerbergen was zijn tijd
ver vooruit". Jonker Johan Vegelin van
Claerbergen, grietman (burgemeester) van
Haskerland en Doniawerstal, genoot al enige
bekendheid als de initiatiefnemer tot en
begeleider van het vervaardigen van de lewant-
kaart van Friesland, ook bekend onder de naam
"Nieuwe Caert van Friesland" van 1739. Het
krantenartikel begint met de beschrijving van
zijn persoon als een man met grote dadendrang,
die een grote hartstocht had voor het maken van
kaarten. Hij schroomde niet om zelf met de
meetketting er op uit te trekken en zelf kaarten
te maken of eveneens om kaarten te laten
maken. Sietze de Vries beschrijft in dit artikel
in feite het boek van Karei. F. Gildenmacher en
Jacob van der Vaart, dat als titel heeft "Een Rijk
bezit". Dat rijke bezit is een beschrijving van de
kaarten die genoemde Vegelin van Claerbergen
gedurende zijn leven heeft gemaakt of heeft
laten vervaardigen. De schrijvers dachten dat
Henri Pouls
130
