Gemetselde lengtemaat aan Obergumer kerk
Vragen
Jacques Tersteeg
In een nummer van het tijdschrift Groninger
Kerken (jaargang 14 nummer 3, september
1997) trof ik onder de rubriek 'De Navorscher'
een interessant berichtje aan van de heer M.A.
Holtman uit Kantens. Deze deelt in zijn
bijdrage, getiteld 'Obergum: gemetselde maat'
(blz. 102), mee dat er aan de kerk van
Obergum onder (NB. de bijdrage vermeldt
abusievelijk 'boven') een raam aan de noord-
Afb. 1. De uitgemetselde lengtemaat aan de
noordzijde van de kerk van Obergum (foto
Jacques Tersteeg)
zijde van het koor door middel van een rij
uitgemetselde bakstenen een oude lengtemaat
is aangebracht. Omdat het tot 1820 gebruik
was dat beëdigde landmeters de landerijen in
Groningen opmaten met roedematen die per
dorp konden verschillen (soms waren er zelfs
binnen hetzelfde dorp verschillende roede-
maten in omloop), hing men de lokale roede-
maat meestal aan de buitenzijde van de kerk,
veelal de zuidzijde. Zoals uit een vroege kopie
van het 'Groninger Stadboek' blijkt, was het
indertijd gebruikelijk dat de roedemaat van een
kerspel "ann de Kerke ojfte Tooren gehouwen
was. In het geval van Obergum gaat het
volgens Holtman om de lengte van een 'pedes'
of een 'tree', die ongeveer 1.30 meter bedroeg.
Opmerkelijk is wel dat de gemetselde lengte
maat aan de kerk van Obergum tot nu toe nog
de enige is die in stad en lande bewaard schijnt
te zijn gebleven. Holtman behandelt in zijn
bijdrage ook een geval, namelijk Oosterlittens,
waaruit blijkt dat men aan de kerspelkerk ook
wel verticale meetkettingen ophing.
(Eerder verschenen in: Winshem, blad van de
historische vereniging Winsum-Obergum,
jaargang 3 nummer 1, mei 1998)
In 1625 tekende 'Fortifikationsingenier' David Portius jr. een manuscriptkaart van de vesting
Breda. Een heemkundige studiegroep Historische Kaarten is terzake met een onderzoek bezig
en heeft de volgende vragen:
Heeft Portius aan de Duijtsche Mathematique te Leiden gestudeerd? (Tot dusverre zijn nog
geen studentenlijsten van die opleiding, gesticht door prins Maurits, gevonden. Portius
vertoefde wel in kringen rond Maurits.)
Is er iets bekend van Portius na 1635? (Zou hij mogelijk als Duits landmeter of opleider actief
zijn geweest? In 1626 was hij ingenieur van de administrator van Maagdenburg.)
(Drs Frans Buijs, Nonnenveld 553, 4811 DT Breda)
