Voor u gelezen
Martijn Storms - Drie generaties Adan. West-
Brabantse landmeters in de 18e en 19e eeuw.
't Goy - Houten, 2008.
ISBN 978 90 6194 040 1, 284pp., 39,50,
na 25-06-2008 49,50.
De sociaal-geograaf Martijn Storms heeft in
opdracht van de gemeenten Bergen op Zoom
en Roosendaal een onderzoek uitgevoerd naar
de kaarten van de diverse landmeters van de
familie Adan. Het betreft hier de broers Petrus
Josephus en Henri, verder Johannes Baptiste,
de zoon van Henri, en de kleinzoon Henricus.
Hierbij kon hij gebruik maken van een publi
catie die in 1962 was verschenen over de
verzameling kaarten, aanwezig bij het
Rijksarchief Noord-Brabant (tegenwoordig
genoemd Brabants Historisch Informatie
centrum) en afkomstig van de landmeters
familie Adan.1
Dit onderzoek heeft geresulteerd in bovenge
noemde publicatie en een dubbeltentoonstel
ling in Bergen op Zoom en Roosendaal (zie de
bijdragen van Theo Scheele in het vorige en dit
nummer). Na een voorwoord van de burge
meesters van beide gemeenten volgt een viertal
aanvullende artikelen. Het eerste is van de
demograaf Karei Leenders en is getiteld: Het
landschap van westelijk Noord-Brabant in de
eeuw van Adan. Dit is een prettig geschreven,
zeer informatief artikel over de ontwikkeling
van het landschap van westelijk Noord-
Brabant, dat ook aandacht besteedt aan de
ontwikkeling vóór 1700. Velen zullen met mij
de Wouwse Plantage kennen, maar hier heb ik
pas voor het eerste gelezen hoe en waarom
deze ontstaan is.
De volgende bijdrage is van de geschiedkun
dige Yolande Kortlever en getiteld: Het markie-
zaat Bergen op Zoom ten tijde van de landme
ters Adan. Inhoudelijk bevat het veel meer. Het
ontstaan van het markiezaat wordt beschreven,
de verdere ontwikkeling, ook tijdens de
Bataafse omwenteling en Franse tijd, en ten
slotte de plaats van het markiezaat als onder
deel van het Koninkrijk der Nederlanden. Het
is geen gemakkelijk artikel om te lezen, dit ligt
echter niet aan de schrijfster, maar aan de
gecompliceerdheid van de bestuurlijke organi
satie die zij beknopt bespreekt. Verwarrend is
bijvoorbeeld dat de ambtsgebieden voor
bestuur en rechtspraak afweken van de ambts
gebieden voor het domeinbeheer. De domeinen
van de markies werden beheerd door de Raad-
en Rekenkamer van het markiezaat, maar in de
periode 1582 tot 1648 gebeurde dit door de
domeinraad van de prinsen van Oranje. Echter,
de goederen van katholieke instellingen
werden in de Tachtigjarige Oorlog geconfis
queerd en toegewezen aan de Generaliteit en
beheerd vanuit Den Haag. Maar daarnaast
1 P.Th. van Herpen en E.H. Korvezee - Inventaris van een verzameling kaarten afkomstig van de landmetersfamilie Adan. Een
uitgave van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, Den Haag 1962
76
